Πως Χάνεται Η Κοινωνική Συνοχή

Χρήστος Η. Χαλαζιάς

Με την  πάροδο του χρόνου οι αντιλήψεις για τις κοινωνικές σχέσεις  άλλαξαν. Ο σημερινός άνθρωπος κυριαρχείται από ένα  αλλιώτικο  αίσθημα  ζωής, ενώ ο άνθρωπος  της προ βιομηχανικής και μικροηλεκτρονικής επανάστασης αισθανόταν τον εαυτό του ουσιαστικά εξαρτημένο  από μια αινιγματώδη και υπερδύναμη φύση, από ένα  πεπρωμένο. Έτσι όλα τα λογάριαζε και τα εξηγούσε σαν κάτι το πεπρωμένο, που το καθόριζε  η υπερδύναμη φύση.

Ο σημερινός άνθρωπος  τον κόσμο και την κοινωνική τάξη, μέσα στην οποία ζει, δεν την αισθάνεται με το ίδιο νόημα, που την αισθανόταν ο άνθρωπος  τον 18^ο ή 19^ο αιώνα. Και τούτο  γιατί ο σημερινός άνθρωπος άρχισε να σπάζει το ρυθμό της φύσης και να  εισδύει  στα μυστικά της με την  τεχνική τόσο βαθιά, ώστε αν του γίνεται συνειδητό πως μπορεί να τη μεταμορφώσει. Τα κοινωνικά  δεδομένα δεν τα δέχεται σαν κάτι το γραφτό, το πεπρωμένο. Δεν τα αντικρίζει σαν θέσφατα, παρά σαν κάτι που εξελίσσεται, μεταβάλλεται και αλλάζει. Το βιομηχανικό λοιπόν  πνεύμα προκάλεσε κοινωνικές  μεταβολές τέτοιες που επέδρασαν πάνω στο πνεύμα της οικογένειας. Μεταβολές που μείωσαν την οικογενειακή σταθερότητα. Το βιομηχανικό πνεύμα έκανε τους ανθρώπους περισσότερο ατομιστές. Τόνισε περισσότερο το άτομο και τις ανάγκες του. Ο υπερτονισμός των αναγκών του ατόμου και μόνο – πράγμα ευνοεί ο τεχνικό πολιτισμός – εξασθενεί την υποχρέωση, το καθήκον απέναντι στην οικογένεια, τη στιγμή που αυτή θ’ απαιτήσει από μας αφοσίωση. Ο τεχνικός – ηλεκτρονικός πολιτισμός επέδρασε έτσι, ώστε σήμερα να τονίζουμε τα δικαιώματα του  ατόμου, δηλαδή την ικανοποίηση των προσωπικών αγώνων του, σε βαθμό που για τις προηγούμενες  εποχές ήταν αδύνατο να σκεφθεί κάποιος.  Κάτι όμως πρέπει να μπει στη θέση των  αφανισθέντων ή των  εμφανιζομένων κοινωνικών κανόνων, που  ως τώρα κρατούσαν τη μορφή της  οικογένειας. Το νέο πνεύμα προσπαθεί στη θέληση των θεσφάτων του  γραπτού πεπρωμένου και του  «ους ο Θεός συνέζευξε άνθρωπος μη χωριζέτω», να βάλει άλλους κανόνες, άλλης υφής παράγοντες όχι βέβαια εξωτερικής μορφής, παρά  εσωτερικής, όπως είναι ο αμοιβαίος  συναισθηματικός δεσμός του άντρα και της γυναίκας, που οδηγεί στο  γάμο, σε συντροφική  φιλία και με  μια περισσότερο απλωμένη πνευματικότητα και πνευματική ψυχική κοινότητα. Αυτές όμως οι εσωτερικές αρετές δεν έχουν ωριμάσει ακόμη. Φαίνεται να βρίσκονται εν πορεία. Καθήκον μας είναι να βρεθούμε  στην ωρίμανση των εσωτερικών αυτών αρετών, γιατί αυτές θα δημιουργήσουν μια σταθερότητα και  γαλήνια  οικογένεια, όταν αναπτυχθούν και απλωθούν σε όλους μας σαν πεποιθήσεις, γιατί οι δυνάμεις που θα τη στηρίζουν θα είναι εσωτερικές, που ήταν ως τώρα.

Μπορούμε να πούμε ότι όσο πιο πολύ αναπτύσσεται και  δυναμώνει ο βιομηχανικός και τεχνικός πολιτισμός τόσο πιο  κάπως τυραννικά γίνεται στον άνθρωπο συνειδητό το κενό αυτής της προόδου, ενόσω αυτή δεν θα υπηρετεί ένα υψηλό νόημα, ενόσω αυτή δεν  υποτάσσεσαι σε έναν υψηλό ανθρωπιστικό σκοπό, υψηλότερο από το βιοτικό επίπεδο, την άνεση τη διασκέδαση, την  απόλαυση.

Ο άνθρωπος  που κατόρθωσε τόσα πολλά στο τεχνικό πεδίο, αμφιβάλει, παρά τις πολλές γνώσεις και επιδεξιότητές του, αμφιβάλλει για τον ίδιο τον εαυτό του και για τη δύναμή του. Φοβάται τώρα το  δημιούργημα του, γιατί δεν μπορεί να το τιθασεύσει, αφού δεν του έδωσε από την αρχή κατεύθυνση προς  υψηλότερους σκοπούς. Για όλα αυτά  βέβαια, ας το ξανά τονίσουμε δεν φταίει η μηχανή ή ο ηλεκτρονικός υπολογιστής παρά ο ίδιος ο άνθρωπος  που δεν έδωσε υψηλούς σκοπούς ανθρωπιάς στη μηχανή, παρά ο άνθρωπος, που έχει τόσο κουραστεί, ώστε να μην μπορεί να κατευθύνει τη ματιά του προς τον ίδιο τον εαυτό, να αναζητήσει να βρει τη δύναμη μέσα του να στηριχθεί στις δικές του δυνάμεις . Μόνο από μέσα του από εσωτερικές του ψυχικού του κόσμου δυνάμεις  μπορεί να βρει τη βοήθεια, που αναζητεί έξω από αυτόν στα εξωτερικά μέτρα, στον εξωτερικό κόσμο ο οποίος αντί να τον βοηθήσει όλο και τον πιέζει.