Τα λεγόμενα «δάνεια ελβετικού φράγκου» αποτελούν «θηλιά» στον λαιμό 70.000 δανειοληπτών, οι οποίοι, ενώ πλήρωναν τις δόσεις τους κανονικά, το κεφάλαιο του δανείου τους αυξανόταν, καθώς το ελβετικό φράγκο άρχισε να ενισχύεται έναντι του ευρώ, κυρίως δε μετά το 2008.
Όμως οι συνεχείς εκδοθείσες δικαστικές αποφάσεις άρχισαν πλέον να διαμορφώνουν μια θετική υπέρ των δανειοληπτών νομολογία και να δείχνουν τον δρόμο για την τακτοποίηση οφειλών περίπου 7 δισεκατομμυρίων ευρώ στεγαστικών δανείων, που ελήφθησαν με ρήτρα ελβετικού φράγκου.
Τα Δικαστήρια είτε στον Α’ είτε στον Β’ Βαθμό δέχθηκαν ότι οι δανειολήπτες είναι ελλιπώς ενημερωμένοι και πληροφορημένοι για τους όρους με τη ρήτρα του ελβετικού φράγκου και για τις συνέπειες αυτών, ενώ ταυτόχρονα έκριναν ότι οι Τράπεζες όφειλαν να φροντίσουν για τη σωστή ενημέρωση των δυνητικών δανειοληπτών, άλλως προσυμβατικά και πριν την υπογραφή των σχετικών συμβάσεων, και να τους προειδοποιήσουν για τους κινδύνους που ενδεχομένως υπάρξουν από αυτού του είδους τις συμβάσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, απαντώντας σε σχετικό προδικαστικό ερώτημα εθνικού δικαστηρίου, διευκρίνισε ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να παρέχουν στους δανειολήπτες επαρκή πληροφόρηση ώστε αυτοί να είναι σε θέση να λαμβάνουν συνετές και εμπεριστατωμένες αποφάσεις. Επομένως οι εν λόγω πληροφορίες πρέπει να αφορούν όχι μόνο την πιθανότητα ανατιμήσεως ή υποτιμήσεως του νομίσματος, στο οποίο συνομολογήθηκε το δάνειο αλλά και τις επιπτώσεις που θα είχαν στις δόσεις του δανείου οι διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών και οι ανατιμήσεις του νομίσματος, στο οποίο συνομολογήθηκε το δάνειο. Κατά συνέπεια, καταλήγει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ο δανειολήπτης πρέπει να ενημερώνεται σαφώς για το ότι, συνάπτοντας σύμβαση δανείου σε ξένο νόμισμα, εκτίθεται σε ορισμένο συναλλαγματικό κίνδυνο, στον οποίο ενδέχεται να δυσκολευθεί οικονομικά να ανταπεξέλθει σε περίπτωση υποτιμήσεως του νομίσματος, στο οποίο λαμβάνει τα εισοδήματά του.
Με άλλα λόγια η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου απαιτεί από τους Γενικούς Όρους Συναλλαγών, που θέτουν οι πιστώτριες Τράπεζες στις «συμβάσεις ελβετικού φράγκου», να επιτρέπουν στον καταναλωτή (δανειολήπτη) να εκτιμήσει το κόστος από την εφαρμογή τους, δηλαδή να μπορεί ο τελευταίος να ανατρέξει με σχετική ευκολία σε σαφή και κατανοητά οικονομικά μεγέθη/δείκτες αναφοράς, μέσα από τα οποία θα μπορέσει να υπολογίσει «πόσο θα του κοστίσει» η παρεχόμενη υπηρεσία, στην συγκεκριμένη περίπτωση το χορηγηθέν δάνειο.
Με βάση τις ανωτέρω κατευθυντήριες οδηγίες του ΔΕΚ τα ελληνικά δικαστήρια αποφάνθηκαν σε διαδοχικές αποφάσεις τους πως οι όροι αποπληρωμής και ενημέρωσης είναι αδιαφανείς και μάλιστα υπερβαίνουν σημαντικά τα όρια, καθώς καταλήγουν να συνιστούν απροσδόκητες και αιφνιδιαστικές ρήτρες, μεταβάλλοντας την εικόνα, που δικαιολογημένα δημιουργούνται στους δανειολήπτες αναφορικά με το ύψος του τιμήματος και την έκταση της κύριας παροχής-κεφαλαίου, στοιχεία που είναι συνήθως και τα μόνα που πράγματι εξετάζονται από τον μέσο καταναλωτή κατά την σύναψη της σύμβασης.
Επίσης κρίθηκε ότι οι όροι αποπληρωμής και ενημέρωσης είναι άκυροι γιατί δεν αποσαφηνίζεται ότι οι δύο κυμαινόμενοι παράγοντες, δηλ. της αναπροσαρμογής του επιτοκίου και της αναπροσαρμογής της συναλλαγματικής ισοτιμίας, επηρεάζουν όχι μόνο τη δόση και τους τόκους, αλλά και το κεφάλαιο, επί του οποίου υπολογίζονται οι καταβολές σε ευρώ, τα οποία, επομένως παραμένουν αόριστα.
Συμπεράσματα της νομολογίας
Έτσι τα εθνικά δικαστήρια εξετάζοντας διεξοδικά χιλιάδες περιπτώσεις κατέληξαν στα εξής:
α) Ο δανειολήπτης δεν είχε κανένα δικαίωμα και καμία δυνατότητα διαπραγμάτευσης με την Τράπεζα κάποιου από τους όρους της δανειακής του σύμβασης.
β) Ο δανειολήπτης δεν είχε καμία ενημέρωση και πληροφόρηση από τη Τράπεζα για τους τυχόν συναλλαγματικούς κινδύνους από τη σύμβαση και την ισοτιμία ευρώ/ελβετικού φράγκου.
γ) Ο δανειολήπτης δεν είχε καμία ενημέρωση και πληροφόρηση από τη Τράπεζα για τις επιπτώσεις που θα είχαν στις δόσεις του δανείου οι διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών και ανατιμήσεις του ευρώ κάθε μήνα.
δ) Ο δανειολήπτης δεν είχε καμία ενημέρωση και πληροφόρηση από τη Τράπεζα για το γεγονός ότι οι συντελεστές αναπροσαρμογής του επιτοκίου και της συναλλαγματικής ισοτιμίας θα επηρέαζαν και το άληκτο κεφάλαιο, το οποίο έτσι θα αυξανόταν σημαντικά επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο την συνολική οφειλή.
ε) Ο δανειολήπτης δεν είχε καμία ενημέρωση και πληροφόρηση από τη Τράπεζα για τη σχέση EUR/CHF και την πιθανότητα ενίσχυσης του ελβετικού φράγκου σε βάρος του ευρώ, αλλά και πως θα μπορούσε να διαχειρισθεί αυτή την κρίση και να την αντιμετωπίσει αποτελεσματικά.
στ) Ο δανειολήπτης δεν είχε καμία ενημέρωση και πληροφόρηση από τη Τράπεζα ότι τελικά αυτός δεν είχε νόμιμο δικαίωμα να ζητήσει την μετατροπή του δανείου του σε ευρώ, αμέσως μετά τις πρώτες ανατιμήσεις του, υπολογίζοντας την ισοτιμία ευρώ/ελβετικού φράγκου με βάση τον χρόνο αρχικής και πρώτης εκταμίευσης και όχι με τη τρέχουσα κάθε φορά ισοτιμία των δυο νομισμάτων.
Με βάση τα ανωτέρω συμπεράσματα τα δικαστήρια έκριναν τον όρο, σύμφωνα με τον οποίο «οι δόσεις αποπληρωμής του δανείου θα υπολογίζονται σε ελβετικά φράγκα με βάση το εκάστοτε ισχύον συμβατικό επιτόκιο του δανείου και θα εξοφλούνται κατά το ισότιμο ποσό σε ευρώ, προκύπτον από τη μετατροπή του ποσού της δόσης από ελβετικό φράγκο σε ευρώ με βάση την τιμή πώλησης από τη Τράπεζα του ελβετικού φράγκου κατά την ημερομηνία πληρωμής της δόσης» καταχρηστικό και άρα άκυρο. Έτσι η πληρωμή και εξόφληση του κάθε δανείου θα γίνεται πλέον με βάση την ισοτιμία ευρώ/ελβετικού φράγκου, που ίσχυε κατά τον χρόνο εκταμίευσης του δανείου και όχι με την τρέχουσα κάθε φορά ισοτιμία πληρωμής της δόσης.
Με τον τρόπο αυτόν οι δανειολήπτες εναποθέτουν πλέον τις ελπίδες σωτηρίας τους και ουσιαστικά αποκατάστασης του οικογενειακού προϋπολογισμού τους στην νομολογία, η οποία αργά και σταθερά απλώνει πάνω τους ένα δίχτυ προστασίας.
ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟΝ ΑΡΕΙΟ ΠΑΓΟ
ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ MASTER ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ-ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
