Επίσης, είναι γνωστό ότι, η διάθεση μας ρυθμίζεται από κάποιες ουσίες που παράγονται από τον εγκέφαλο και ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Η παραγωγή αυτών των ουσιών κινητοποιούνται με πολλούς τρόπους, και ένας από αυτούς είναι η κατανάλωση τροφής. Όταν ο εγκέφαλος αντιληφθεί κάποια χαρακτηριστικά σε μια τροφή, ενεργοποιεί τους μηχανισμούς που θα παράγουν έναν νευροδιαβιβαστή σε μεγαλύτερη ποσότητα, έτσι ώστε η κατανάλωση φαγητού να συνοδεύεται και με το ανάλογο συναίσθημα. Άρα, εάν το φαγητό είναι λαχταριστό μας προκαλεί εξάρτηση; Η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα ενός λάθους τρόπου μεταφοράς νευροδιαβιβαστών και ορμονών; Αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε παρακάτω.
Καταρχήν είναι γνωστό, ότι είμαστε περισσότερο σε εγρήγορση όταν ο εγκέφαλός μας παράγει τους νευροδιαβιβαστές ντοπαμίνη και νορεπινεφρίνη, ενώ η παραγωγή της σεροτονίνης έχει συσχετιστεί με μείωση του άγχους (και ακόμα και υπνηλία σε ορισμένους ανθρώπους). Ένα σταθερό επίπεδο σεροτονίνης στον εγκέφαλο συνδέεται με μια θετική κατάσταση της διάθεσης. Επίσης, οι εναλλαγές της διάθεσης κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου και της εμμηνόπαυσης πιστεύεται ότι προκαλείται από ορμονικές αλλαγές που επηρεάζουν την παραγωγή της σεροτονίνης.
Πώς όμως η διατροφή παίζει ρόλο στην διάθεση μας; Οι τροφές που αυξάνουν την παραγωγή της σεροτονίνης στον εγκέφαλο έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες. Πολλά είδη τροφίμων, όπως γλυκά, δημητριακά και ζυμαρικά, μπορεί να παράγουν μια προσωρινή αύξηση της σεροτονίνης στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα μια επακόλουθη ηρεμία ή μείωση του άγχους. Αυτό εξηγεί, γιατί μπορεί να αισθάνεστε υπνηλία το απόγευμα, μετά από ένα μεγάλο γεύμα ζυμαρικών και γιατί η σοκολάτα δημιουργεί μια χαλαρή διάθεση και ένα αίσθημα ευφορίας.
Οι δύο άλλες χημικές ουσίες του εγκεφάλου που φαίνεται να επηρεάζονται από τις τροφές, είναι η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη, οι οποίες παράγουν ένα αίσθημα εγρήγορσης, μια αυξημένη ικανότητα συγκέντρωσης, και ταχύτερους χρόνους αντίδρασης. Τα επίπεδα αυτών των ορμονών αυξάνονται από την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε πρωτεΐνη. Επίσης, η ντοπαμίνη ενεργοποιεί τη συμπεριφορά που μας κατευθύνει προς το φαγητό. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν λιγότερους υποδοχείς ντοπαμίνης και γι αυτό ο εγκέφαλος τους δεν ικανοποιείται με μια φυσιολογική ποσότητα φαγητού, άρα αυξάνουν την ποσότητα για να νιώσουν ικανοποίηση.
Μια άλλη ομάδα χημικών ουσιών που μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση και την όρεξη, είναι οι ενδορφίνες, οι οποίες έχουν αναλγητική δράση και φέρνουν μια θετική διάθεση, μειώνοντας το στρες και την ευαισθησία στον πόνο. Μια ουσία που σχετίζεται με το φαγητό και προκαλεί αμέσως την έκκριση ενδορφίνης, είναι φαινυλαιθυλαμίνη, που βρίσκεται στη σοκολάτα. Η σοκολάτα ήταν πάντα ένα εξαιρετικά πολύτιμο αγαθό σε πολλούς πολιτισμούς, και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι μπορεί να βελτιώσει προσωρινά τη διάθεση, λόγω των υψηλών επιπέδων του σακχάρου, του λίπους, της φαινυλαιθυλαμίνης και της καφεΐνης. Η ζάχαρη στη σοκολάτα συνδέεται με την απελευθέρωση του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη, και το λίπος και η φαινυλαιθυλαμίνη συνδέονται με μια απελευθέρωση της ενδορφίνης.
Όμως, η ανταπόκριση των τροφίμων στη διάθεση είναι βραχυπρόθεσμη. Για παράδειγμα τρώγοντας τόνο στο μεσημεριανό γεύμα, θα αυξηθεί η εγρήγορση και η συγκέντρωση για δύο έως τρεις ώρες μετά το φαγητό, όπως ακριβώς και τα ζυμαρικά με σάλτσα ντομάτας, θα δημιουργήσουν κατευναστική διάθεση, για δύο έως τρεις ώρες. Κάποια μέρα όμως, μπορεί να υπάρχουν μενού που να προσφέρουν τρόφιμα για τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα στη διάθεσή μας. Ένα τέτοιο μενού μπορεί να έχει επιλογές, όπως «Happy Hamburger», «Serene Σαλάτα,» ή «Sleepy Σπαγγέτι»!
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι, κανείς δεν μπορεί ακόμα να αιτιολογήσει το φαινόμενο της παχυσαρκίας, γι αυτό και γίνονται όλο και πιο πολλές έρευνες σχετικά με τη σύνδεση των τροφίμων-διάθεση. Οι έρευνες αυτές έχουν στόχο την κατανόηση των επιπτώσεων από την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων, κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων μορφών διάθεσης, καθώς και το πώς οι τροφές μπορεί να μας βοηθήσουν να επιτευχθεί μια συγκεκριμένη κατάσταση διάθεσης. Για παράδειγμα, σε ποιο βαθμό οι επιλογές των τροφίμων μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων ή τον κιρκαδικό ρυθμό στις περιπτώσεις του jet lag ή την έλλειψη ύπνου.
