Το παρελθόν διδάσκει

Στις αρχές του 1975, σε μια έντονη συζήτηση, ανάμεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου και στελέχη προερχόμενα από τη «Δημοκρατική Αμυνα», ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ είπε στους συνομιλητές του:

 «Ακούστε κάτι. Το Σύνταγμα που φτιάχνει ο Καραμανλής, είναι για δύο. Και ο δεύτερος δε θα είναι ο Μαύρος». Η παραπάνω φράση, που τη μετέφερε ο, εκ των παρισταμένων στη συζήτηση, Νίκος Κωνσταντόπουλος, δεν αποτυπώνει μόνο το γενικότερο κλίμα  της εποχής. Ούτε μόνο τη σοβούσα κρίση, στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Αναδεικνύει και μια διαμάχη, εξαιρετικά επίκαιρη, στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς, για τους όρους συγκρότησης του, με τελικό ζητούμενο, τη διαμόρφωση ενός πειστικού εναλλακτικού πόλου, απέναντι στην πανίσχυρη, τότε (τουλάχιστον κοινοβουλευτικά) και διαφοροποιούμενη από το προδικτατορικό της παρελθόν, Κεντροδεξιά παράταξη. Η φράση του Ανδρέα Παπανδρέου, όπως τη μετέφερε ο μετέπειτα πρόεδρος του Συνασπισμού, μας δίνει μια πρόγευση, ως προς το γιατί σε αυτή την άτυπη εσωτερική σύγκρουση, «πανάξιος» κατά τη διατύπωση του Αναστάσιου Πεπονή, νικητής αναδείχθηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου, αλλά και γιατί αυτό, είχε αρχίσει να καθίσταται προφανές, ήδη από το 1975. Είναι ενδεικτική η περίπτωση του Αναστασίου Πεπονή, που, στις εκλογές του 1974 πολιτεύτηκε με το σχήμα της «Ενωσης Κέντρου-Νέες Δυνάμεις», αρνούμενος το επίμονο «φλερτ» του προσωπικού του φίλου, Ανδρέα Παπανδρέου, λόγω διαφωνίας  με τις τότε πολιτικές του θέσεις. Όμως, σύντομα διαφοροποιήθηκε, διαπιστώνοντας το αδιέξοδο του σχήματος  και από τις αρχές του 1976, είχε, στην πράξη, ενταχθεί στο ΠΑΣΟΚ. Σημειώνεται δε ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου, επικράτησε σ` εκείνο τον «ακήρυχτο πόλεμο», έχοντας απέναντι του, ευάριθμες προσωπικότητες, με ισχυρό πολιτικό εκτόπισμα, μεγάλο διανοητικό διαμέτρημα, αλλά και  υψηλή ηθική ακτινοβολία, λόγω, κυρίως, της ενεργού και δυναμικής συμμετοχής τους, στον αντιδικτατορικό αγώνα. Τι δεν είχαν; Το επικοινωνιακό και ηγετικό χάρισμα, το ισχυρό και ενιαίο πολιτικό υποκείμενο, προπάντων, όμως, την ορθή διάγνωση της πολιτικής συγκυρίας και του κλίματος στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα.

 Ετσι φτάσαμε στην ανάδειξη του ΠΑΣΟΚ, μετά και τις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου 1977, ως του μόνου, αδιαμφισβήτητου πόλου, απέναντι, στην ήδη αποδυναμωμένη ΝΔ και την πολιτική-ιδεολογική του ηγεμονία, για, σχεδόν, 40 χρόνια. Ας μελετήσουν οι επίγονοι την ιστορία εκείνης της περιόδου. Ισως κάτι να διδαχθούν ή να καταλάβουν.

  ΛΕΥΤ. ΚΑΝΑΣ