Η πείνα που νιώθουμε όλοι οι άνθρωποι μπορεί να διαχωριστεί σε σωματική και ψυχολογική.
Η σωματική πείνα έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
- βιώνουμε ενόχληση ή πόνο στο στομάχι, αίσθηση κενού, ίσως ελαφριά ζάλη
- Η αίσθηση ξεκινά και ενισχύεται σταδιακά
- Προκύπτει κάθε περίπου 4 ώρες μετά το προηγούμενο γεύμα
- σταματάμε να τρώμε, όταν νιώσουμε χορτάτοι
- Η ανάγκη για τροφή δε μειώνεται από την προσπάθεια να «το ξεχάσουμε»
- Δε νιώθουμε ενοχές, αφού φάμε
Αντιθέτως, με την ψυχολογική πείνα:
- Δεν έχουμε σωματικές ενδείξεις πείνας
- Ξεκινά από συναισθηματικούς παράγοντες ή από μία αίσθηση «πάνω από το λαιμό»
- Ικανοποιείται με κάποια συγκεκριμένη τροφή
- Υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να φάμε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες
- Νιώθουμε ενοχές, αφού φάμε
Η ψυχαναλύτρια Susie Orbach έχει παρουσιάσει 8 τύπους ψυχολογικής πείνας, την κοινωνική, τη στοματική, την προληπτική, της αποζημίωσης, της ευχαρίστησης, του άγχους, την εορταστική και της πλήξης.
Η κοινωνική πείνα έχει να κάνει με την τάση μας να τρώμε ως κάτι που μοιραζόμαστε με τους άλλους. Υπάρχουν διάφορες μελέτες που δείχνουν ότι έχουμε την τάση να συνδυάζουμε τις κοινωνικές μας δραστηριότητες με φαγητό, αλλά και να καταναλώνουμε περισσότερο φαγητό, όταν τρώμε με άλλους. Παράγοντες που φαίνεται να παίζουν ρόλο σε αυτό είναι η τάση μας να μιμούμαστε άλλους, η λιγότερο συνειδητή κατανάλωση τροφών, ή ακόμα και η διάθεσή μας «να ξεφύγουμε» από τους κανόνες της εγκράτειας, ώστε να εντείνουμε την αίσθηση της ευχαρίστησης που μας προκαλεί η καλή παρέα.
Η στοματική πείνα αφορά στην τάση μας να «βάλουμε κάτι στο στόμα» ενώ δεν πεινάμε. Πρόκειται για μία αυτόματη σκέψη και κίνηση, δηλαδή μία σκέψη και κίνηση που δεν προλαβαίνουμε να τη φιλτράρουμε στο μυαλό μας αρκετά, ώστε να κρίνουμε με ηρεμία τι είναι αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε εκείνη τη στιγμή.
Η προληπτική πείνα έχει να κάνει με την τάση μας να φάμε κάτι τώρα, προληπτικά, ώστε να μη μας πιάσει πείνα αργότερα και δεν έχουμε τότε την ευκαιρία να φάμε. Προφανώς πρόκειται για μη πραγματική πείνα, αλλά για σκέψη να προλάβουμε μία δυσάρεστη κατάσταση που μπορεί να συμβεί στο σώμα μας.
Η πείνα της αποζημίωσης είναι η τάση μας να φάμε κάτι ως αντιστάθμισμα μιας «κακής» μέρας. Λέμε, ίσως,: «πέρασα άσχημα σήμερα, ας καθίσω τώρα να φάω ένα πλούσιο γεύμα ή μερικά γλυκά για να αποζημιωθώ για όσα τράβηξα και να νιώσω καλύτερα».
Η πείνα της ευχαρίστησης είναι όταν στρεφόμαστε στο φαγητό, ως αποκλειστικό μέσο για να περάσουμε καλά. Ίσως σκεφτόμαστε: «τι θα κάνουμε τώρα για να περάσουμε καλά; Θα φάμε.» Ή «πώς να νιώσουμε καλά τώρα που γυρίσαμε από τη δουλειά; Θα φάμε»
Η πείνα του άγχους έχει να κάνει με την τάση να αποδιώξουμε ή να αναιρέσουμε το άγχος που νιώθουμε μέσω του φαγητού. Ίσως σκεφτόμαστε: «αν φάμε τώρα, θα ηρεμήσουμε». Ή «αν γεμίσουμε το στομάχι με φαγητό, θα σταματήσουν τα δυσάρεστα συναισθήματα»
