Επιτήδειος ουδέτερος

Η στάση του Κώστα Σημίτη, στη μεγάλη κρίση, στο ΠΑΣΟΚ, την άνοιξη του 1975, με επίκεντρο τα στελέχη της «Δημοκρατικής Αμυνας», έθεσε, όπως αναφέραμε και στο χθεσινό μας φύλλο, τον μετέπειτα πρωθυπουργό σε μεγάλο δίλημμα.

Από τη μια υπήρχε η συντροφική του σχέση, με τα στελέχη της Δ.Α., που είχε ξεκινήσει στην προδικτατορική περίοδο και εντάθηκε στα χρόνια της χούντας, στο «καμίνι» του αντιδικτατορικού αγώνα, από την άλλη η δική του πρόθεση να παραμείνει στο ΠΑΣΟΚ, στο οποίο εντάχθηκε ως άτομο. Επέλεξε, έτσι, τη στάση του «επιτήδειου ουδέτερου», μια στάση που θα τη δούμε να επαναλαμβάνεται και στην πορεία, με ιδιαίτερη έμφαση στην περίοδο του σκανδάλου της Τράπεζας Κρήτης.

Πάντως, στη συγκεκριμένη κρίση, του 1975, ο Ανδρέας Παπανδρέου διευκόλυνε τον μετέπειτα διάδοχο του, δίνοντας του τη δυνατότητα να βρίσκεται στο εξωτερικό, στη Γερμανία, με το πρόσχημα πανεπιστημιακής δραστηριότητας, κατά την κρίσιμη περίοδο.

Η στάση του αυτή προκάλεσε τη μήνι των παλιών του συντρόφων. Είναι ενδεικτικά τα όσα έγραψε ο αείμνηστος Βασίλης Φίλιας, από τα κορυφαία στελέχη της Δ.Α., στο αυτοβιογραφικό του έργο, εικοσιπέντε, περίπου, χρόνια αργότερα, όπου, αναφερόμενος ειδικά σε εκείνη τη σύγκρουση, «περνάει γενεές δεκατέσσερις» τον άλλοτε σύντροφο και συναγωνιστή του, θεωρώντας, περίπου, «προδοτική» τη στάση του.

Ο χρόνος, βέβαια, αμβλύνει τη μνήμη και έτσι ο Κώστας Σημίτης, μετά από, περίπου, δίχρονη «αποχή» από τα εσωτερικά πολιτικά πράγματα, επέστρεψε στην Ελλάδα και επανήλθε στην κομματική δραστηριότητα, στο πλαίσιο του ΠΑΣΟΚ φυσικά, έχοντας ενεργό ρόλο στην κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση, του Νοεμβρίου 1977. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο μετέπειτα πρωθυπουργός είχε επιλεγεί, ως μοναδικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ, στην από τηλεοράσεως υποστήριξη, της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974.

Σε υψηλό κομματικό επίπεδο δραστηριοποιήθηκε και μετά την επανεμφάνιση του, μετέχοντας στο κορυφαίο καθοδηγητικό όργανο, σε εκείνη την κομματική δομή, το Εκτελεστικό Γραφείο, έχοντας μάλιστα την ευθύνη των διεθνών σχέσεων. Εκεί σημειώθηκε και η πρώτη σύγκρουση, προάγγελος των όσων θα ακολουθούσαν, τα επόμενα χρόνια. Με ευθύνη του, ως μέλους του Εκτελεστικού Γραφείου, κυκλοφόρησε μια αφίσα, το 1978, που δήλωνε «Ναι στην Ευρώπη των μονοπωλίων».

Αυτή η φράση κρίθηκε ότι ερχόταν σε αντίθεση, αν δεν υπονόμευε κιόλας, την κεντρική θέση, τότε, του ΠΑΣΟΚ, που ήταν κατά της ενταξιακής διαδικασίας στην τότε ΕΟΚ, που προωθούσε η κυβέρνηση της ΝΔ, υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ο θόρυβος που προκλήθηκε, οδήγησε στην παραίτηση του Κώστα Σημίτη, από το Εκτελεστικό Γραφείο και την απομάκρυνση του, από την ηγεσία.

Ίσως από ‘κει αντλούσε τις εμπειρίες του, ο μετέπειτα πρωθυπουργός, όταν, πολλά χρόνια αργότερα κι ενώ είχε ξεκινήσει η «κούρσα διαδοχής», παρομοίαζε τη σχέση με την ηγεσία, με το τζάκι, από το οποίο, όταν βρίσκεται σε «απόσταση ασφαλείας» ζεσταίνεσαι, όταν όμως πλησιάσεις πολύ, κινδυνεύεις να καείς.

Η ψυχρότητα αυτή οδήγησε σε μια αδρανοποίηση του και στον αποκλεισμό του από τα ψηφοδέλτια του Κινήματος, στην κομβική εκλογική αναμέτρηση της 18ης Οκτωβρίου 1981. Προς γενική έκπληξη, ωστόσο, του ανατέθηκε, μετά την εκλογική νίκη, κυβερνητική θέση, εκείνη του υπουργού Γεωργίας. Η έκπληξη ήταν μεγαλύτερη, καθώς για το συγκεκριμένο πόστο, θεωρούνταν βέβαιος, ο βουλευτής Ηλείας Γιάννης Σκουλαρίκης, που ασκούσε τα κοινοβουλευτικά καθήκοντα.