Έρευνα «Εμπρός»
Υπάρχει και αυτή η ορεινή Ναυπακτία
Το δημοτικό συμβούλιο Ναυπακτίας αποφάσισε προ λίγων ημερών για τα έργα που θα προτείνει στο leader που τώρα άνοιξε. Μεταξύ αυτών, για μία ακόμα φορά, και χωρίς να κάνει πλέον εντύπωση σε κανένα, από τα χρήματα που θα πάνε στην ορεινή Ναυπακτία, η μερίδα του λέοντος πάει στο τρίγωνο Άνω Χώρα- Κάτω Χώρα- Αμπελακιώτισσα. Αλήθεια, δεν υπάρχουν άλλες περιπτώσεις ανάδειξης; Η «Ε» σήμερα φέρνει στο φως την περίπτωση ενός γεφυριού που σώζεται, για την ώρα, μεταξύ Κρυονερίων και Κλεπάς, και που άνθρωποι της περιοχής εδώ και δύο χρόνια έχουν ζητήσει από δήμο και Αναπτυξιακή να μεριμνήσουν ώστε να φτιαχτεί και η πρόσβασή του, αλλά και το ίδιο να συντηρηθεί. Απάντηση δεν πήραν, βλέποντας για μία ακόμα φορά τα χρήματα να πηγαίνουν προς άλλες κατευθύνσεις…
Ποιο όμως είναι το Γεφύρι του Ευήνου, στα στενά μεταξύ Κρυονερίων και Κλεπάς, και γιατί σύλλογοι της περιοχής, επαγγελματίες αλλά και κάτοικοι των εκεί χωριών ζητούν τη συντήρηση και τη διάσωσή του; Την απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δίνει η εργασία που έκαναν για τη στήριξη του αιτήματος άνθρωποι από τα δύο χωριά, μεταφέροντάς το, όπως μας είπαν, από το 2016 στο δήμο Ναυπακτίας, στην Αιτωλική, αλλά και στο Δασαρχείο και στο υπουργείο Πολιτισμού, χωρίς όμως έως σήμερα να πάρουν καμία απάντηση. Η «Ε» σήμερα φέρνει στο φως στοιχεία του γεφυριού, βάσει της συγκεκριμένης εργασίας, και θέτει κι αυτή το δικό της ερώτημα: «Γιατί δεν μπόρεσε το συγκεκριμένο έργο να προετοιμαστεί ώστε να ενταχθεί στο πρόγραμμα leader»;
Το γεφύρι
Στα στενά Κρυονέρια – Κλεπάς, σε επιβλητικό τοπίο απόκρημνων βράχων βρίσκεται το μονότοξο γεφύρι του Ευήνου. Αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας μεγάλης ομάδας γεφυριών με χαμηλωμένο τόξο όπως το γεφύρι της Αμόρανης, «της Γριάς» στο Γρανιτσιώτικο, τα δυο ερειπωμένα της Χόμωρης, του Πόριαρη, της Αμβρακίας, το «Βασιλικό Πέραμα» κ.α.. Το γεφύρι βρίσκεται σε υψόμετρο 550 μέτρων.
Η Ιστορία του
Σε επιστολή του Ιερέα Δ. Παπαδημητρίου στο «Ναυπακτιακό Λόγο» πληροφορούμεθα ότι η γέφυρα κτίστηκε το 1885 με ενέργειες του βουλευτή Ν. Καλαντζόπουλου. Την γέφυρα αναφέρει σε κείμενα του και ο μεγάλος πεζογράφος Ανδρέας Καρκαβίτσας που την επισκέφτηκε το 1890.
Το γεφύρι του Ευήνου αποτελούσε την πύλη της Ναυπακτίας με την Ευρυτανία. Η γέφυρα έφερε σε επικοινωνία τους κατοίκους των Κρυονερίων (Κουτιλίστια), Ελατόβρυσης (Βοϊτσά), Περδικόβρυσης, Ελατούς με τους κατοίκους των βόρειων χωριών της περιοχής όπως Κλεπάς, Αράχωβας, Αβόριανης, Παλούκοβας, Άμπλιανης κ.α.
Το 1828 από το στενό αυτό πέρασε ο Μουσταή πασάς της Σκόρδας μετά την μάχη στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου με τον Μάρκο Μπότσαρη. Εδώ στα απρόσιτα βράχια της «Αποκλείστρας» της Κλεπάς είχαν καταφύγει οι κάτοικοι της περιοχής για να γλυτώσουν από τον κατακτητή. Σήμερα εδώ καταφεύγουν πάμπολλα αρπακτικά, γεράκια, αετοί, δείγμα υγείας του τοπικού συστήματος.
Πρόσβαση
Α. Από τα Κρυονέρια
Η πρόσβαση στο γεφύρι είναι ποιό εύκολη και ποιό σύντομη από τα Κρυονέρια. Από το χωριό ξεκινά καλός, βατός χωματόδρομος μέχρι το εξωκλήσι των Αγίων Ταξιαρχών μήκους 4 χιλιομέτρων. Ο χωματόδρομος συνεχίζεται για 300 μέτρα ακόμα. Από εκεί ξεκινά κατηφορικό μονοπάτι μήκους περίπου 900 μέτρων μέχρι την όχθη του Ευήνου, ενώ από το τέλος του μονοπατιού μέχρι το γεφύρι η απόσταση είναι περίπου 300 μέτρα.
Οι υψομετρικές διαφορές είναι: από τα Κρυονέρια (1150μ.) στους Αγίους Ταξιάρχες (900 μ.). Αρχή μονοπατιού (890μ.) τέλος μονοπατιού (550μ.).
Β. Από την Κλεπά
Η απόσταση του Γεφυριού από το χωριό Κλεπά είναι περίπου 4 χιλιόμετρα. Από την Κλεπά ξεκινά ασφάλτινος δρόμος μήκους ενός χιλιομέτρου και μετά χωματόδρομος μήκους 700 μέτρων. Στην συνέχεια κατηφορίζουμε, από όχι καλό μονοπάτι, περνάμε δυο διαδοχικά ρέματα και συνεχίζουμε μέχρι την τοποθεσία «Λάκες», σε μία συνολική διαδρομή 1500 μέτρων. Συνεχίζουμε κατηφορίζοντας σε υποτυπώδες μονοπάτι (συνολικού μήκους 800 μέτρων περίπου με θαμνώδες βλάστηση) και αφού περάσουμε το πέτρινο εικόνισμα καταλήγουμε στο γεφύρι.
Οι υψομετρικές διαφορές είναι: από την Κλεπά (770μ) στα δυο ρέματα (680μ), Λάκες (670μ.) και στο γεφύρι (550μ).
Η περιγραφή του
Πρόκειται για γέφυρα με χαμηλωμένο τόξο. Το άνοιγμα της είναι 10,42 μ, το βέλος του τόξου 3,56 ± 0,01 μ., ενώ το εσωράχιο βρίσκεται περίπου 12,60 μ. πάνω από την κοίτη. Το κατάστρωμα καταστρώθηκε οριζόντιο. Το κατασκευαστικό του πλάτος μετρήθηκε 3,04 μ. περιορίζεται δε από δύο υποδειγματικά λαξευμένα λίθινα στηθαία, συχνά ολόλιθα πλάτους 0,32 ή 0,34 μ. και ύψους 0,53μ. έως 0,64 μ.
Η κατάστασή του
Το γεφύρι μέχρι σήμερα δεν έχει τύχει καμίας συντήρησης. Το δάπεδο του καταστρώματος έχει αποκολληθεί και μερικοί επισκέπτες, δυστυχώς, πετούν τις αποκολλημένες πέτρες του καταστρώματος στην κοίτη του ποταμού. Αποτέλεσμα αυτών των κατακριτέων ενεργειών είναι να δημιουργούνται «κενά» και με τις βροχές και το χιόνι να φθείρεται περισσότερο και ταχύτερα και να απειλείται η ασφάλειά του. Ακόμα πολλά από τα τεμάχια που δεν έχουν ακόμα αποκολληθεί είναι επισφαλώς συγκρατούμενα στο υπολειπόμενο τμήμα και είναι ζήτημα χρόνου να αποκολληθούν και αυτά, ώστε να γίνουν επικίνδυνα για τους διερχόμενους επισκέπτες.
Τι πρέπει να γίνει
Α. Πρέπει να μεταβεί, άμεσα, επί τόπου κλιμάκιο από μηχανικούς του Δήμου, ή της Περιφέρειας ή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και να καταγράψει την κατάσταση του γεφυριού ώστε να συνταχθούν οι απαραίτητες μελέτες για τη συντήρησή του.
Β. Είναι επιτακτική ανάγκη να αποφασισθεί άμεσα και να προσδιορισθεί ο τρόπος περισυλλογής των πεσόντων ογκοτεμαχίων του δαπέδου από την κοίτη του ποταμού.
Γ. Διαμόρφωση τεχνικώς επαρκούς οδικής προσπέλασης προς τα ακρόβαθρα της γέφυρας, για τις ανάγκες του έργου. Ενδείκνυται ως οικονομικώς και τεχνικώς συμφέρουσα η πρόσβαση από την πλευρά των Κρυονερίων.
Δ. Η εξασφάλιση κονδυλιών για τη μελέτη και συντήρηση του μνημείου από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ή του Δήμου ή της Περιφερείας ή της Αιτωλικής Αναπτυξιακής ή την ένταξη του σε κάποιο Ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Ε. Πρέπει να καθαριστεί το κατάστρωμα και να στερεωθούν αμέσως τα αποκολλώμενα ογκοτεμάχια του καταστρώματος, ώστε να μην υπάρξει κίνδυνος ασφάλειας για τους διερχόμενους επισκέπτες.
ΣΤ. Να συνταχθεί μελέτη για την αρμολόγηση και συντήρηση του γεφυριού.
Ζ. Μελέτη ενίσχυσης θεμελίωσης (εάν απαιτηθεί)
Η. Τέλος, η συντήρηση της γέφυρας πρέπει να συνδυασθεί και με παράλληλες δράσεις ευρύτερου ενδιαφέροντος.
Η σημασία του
Το γεφύρι χαρακτηρίζει όλη την περιοχή, δίνει υπεραξία στην ίδια και σε κάθε δραστηριότητα εντός αυτής. Είναι ένα μνημείο λαϊκού πολιτισμού το οποίο διατηρεί την ταυτότητα του ελληνικού τοπίου.
Το γεφύρι φέρνει κόσμο στην περιοχή, αν και η πρόσβαση σε αυτό είναι αρκετά προβληματική. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να το επισκέπτονται εκφράζοντας την επιθυμία τους να έρθουν σε επαφή με τα στοιχεία που απόμειναν στο χώρο και αναδεικνύουν το σεβασμό προς τη φύση και το τοπίο. Αναγνωρίζουν το λιτό τρόπο ζωής των ανθρώπων της εποχής αλλά και το γνήσιο μεράκι των μαστόρων του γεφυριού, του οποίου μοναδικό κριτήριο και μέτρο ήταν ο άνθρωπος και η κάλυψη των αναγκών του.
Το γεφύρι άντεξε στον χρόνο και στην μανία των στοιχείων της φύσης δείχνοντας την αξιοσύνη του κάνοντάς το να ξεχωρίζει για την κομψότητα και τελειότητά του.
Εάν μετατραπεί το ευδιάκριτο φαρδύ και άνετο μονοπάτι (από την πλευρά των Κρυονερίων) σε δασικό δρόμο που θα καταλήγει στο μνημείο (Δρόμος 900 μέτρα περίπου) θα εξυπηρετήσει αφενός τα συνεργεία συντήρησης της γέφυρας αφετέρου θα συντελέσει να έρθει ποιό κοντά ποιο άνετα και με ασφάλεια το γεφύρι στους επισκέπτες. Στον Εύηνο ποταμό, πριν και μετά του γεφυριού, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες γίνονται πολλές δραστηριότητες και την κοίτη του διέρχονται πολλοί πεζοπόροι.
Μετά την γέφυρα υπάρχει φυσική βαθιά «λεκάνη» όπου μικροί και μεγάλοι κάνουν μπάνιο και βουτιές.
Όπου γίνονται εναλλακτικές δραστηριότητες ελλοχεύει ο κίνδυνος του ατυχήματος. Εάν τελικά το μονοπάτι γίνει δασικός δρόμος (περίπου 900 μέτρων) θα υπάρχει η δυνατότητα με ένα όχημα βουνού να προσεγγίσουμε άμεσα τον τόπο του ατυχήματος και να γίνει η μεταφορά του ασθενούς γρήγορα και με ασφάλεια.
Ο Δήμος Ναυπακτίας προσδοκά και επενδύει στην πλέον αναπτυσσόμενη μορφή τουρισμού παγκοσμίως, του εναλλακτικού τουρισμού και το Γεφύρι του Ευήνου μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα δυνατό σημείο αναφοράς της περιοχής της ορεινής Ναυπακτίας.
Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαμβάνειν
Στο επίλογό της η συγκεκριμένη εργασία ανέφερε ότι οι κάτοικοι της περιοχής αγωνιούν για τη τύχη του γεφυριού, ζητώντας επιτακτικά τη συντήρησή του, αλλά και την δημιουργία πρόσβασης. «Οι τοπικοί Άρχοντες και φορείς μπορούν και πρέπει να προστατεύσουν και να αναδείξουν ένα σπουδαίο μνημείο της σύγχρονης Ιστορίας της περιοχής μας, καθιστώντας το επισκέψιμο, εντάσσοντάς το στους αρχαιολογικούς και τουριστικούς χάρτες κι οδηγούς της Ορεινής Ναυπακτίας», ανέφεραν μεταξύ άλλων, εκφράζοντας την ελπίδα ότι οι αρμόδιοι δεν θα το εγκαταλείψουν στην τύχη του, και φυσικά στη φθορά του χρόνου.
Και πάλι πρωτοστάτης ο Δ. Δημητρόπουλος
Αυτά ανέφεραν στην εργασία που παρέδωσαν οι δύο Σύλλογοι των Κρυονερίων, ο Δημήτρης Δημητρόπουλος, ιδιοκτήτης του «Omalia Village», και ο Χρήστος Αδαμόπουλος, κάτοικος της περιοχής και επιμελητής του αιτήματος- βιβλίου που δόθηκε στους αρμοδίους.
Σε συζήτηση που είχαμε με το Δημήτρη Δημητρόπουλο, έναν άνθρωπο που πέρα από την επένδυσή του στην περιοχή έχει ξοδέψει αρκετά ακόμα χρήματα για τη δημιουργία υποδομών, συλλέξαμε επιπλέον πληροφορίες για το θέμα. Έχοντας ασχοληθεί όσοι λίγοι με αυτό, με τη βοήθεια και του Χαρ. Μπάλου από την πλευρά της Κλεπάς, μας είπε καταρχάς ότι εδώ και δύο χρόνια που έγινε η πρώτη κρούση, αλλά και οι ακόλουθες στη συνέχεια, ουδείς ενδιαφέρθηκε σοβαρά να συζητήσει μαζί του, επιδεικνύοντας στο σύνολό τους οι φορείς μία αξιομνημόνευτη αδιαφορία. Η συζήτηση του νέου leader όμως, και τα έργα που θα προταθούν σε αυτό, με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ να πηγαίνουν στην πλειοψηφία τους και πάλι στους συνήθεις ορεινούς προορισμούς, υπήρξε η αφορμή να τον αναζητήσουμε. Αν και απογοητευμένος από τις εξελίξεις, μας είπε ότι δεν πρόκειται να το βάλει κάτω, παλεύοντας μέχρι τέλους για το αίτημα, το οποίο θεωρεί ότι εάν ικανοποιηθεί θα προσθέσει αξία σε όλη την περιοχή. Όντας ο άνθρωπος που δημιούργησε την πρόσβαση στη θέση «Περγάρι», κατασκευάζοντας το μοναδικό «μπαλκόνι» πάνω από τον Εύηνο, σημείο αναφοράς πλέον για όλους τους επισκέπτες, ο Δ. Δημητρόπουλος μας άφησε να εννοηθεί ότι η έσχατη λύση, εάν το πράγμα φτάσει στο απροχώρητο, θα είναι να σηκώσει για μία ακόμα φορά μανίκια ο ίδιος, βάζοντας και πάλι το χέρι βαθιά στην τσέπη, αλλά και αψηφώντας όλους τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσει σε μία τέτοια περίπτωση.
«Η συντήρηση του γεφυριού και η πρόσβαση, δεν μιλάμε για δρόμο, αλλά για ένα μεγάλο μονοπάτι, δεν μπορεί να ξεπεράσει τα 100.000 ευρώ», μας είπε χαρακτηριστικά, έχοντας ήδη κάνει εκτίμηση των εργασιών με ανθρώπους των επαγγελμάτων που θα κληθούν να εργαστούν. Είναι πολλά; Αν τα δει κανείς αποκομμένα, μπορεί και ναι, αν τα δει κανείς όμως στο κάδρο των εκατομμυρίων που έχουν ξοδευτεί όλα αυτά τα χρόνια, κατά κύριο λόγο σε συγκεκριμένες ορεινές περιοχές, τότε δεν είναι σχεδόν τίποτα. Γιατί λοιπόν κανείς να μην ασχοληθεί και με αυτή την περίπτωση; Τι ήταν αυτό που αποθάρρυνε τους αρμοδίους, έχοντας ήδη λάβει γνώση, να εστιάσουν στο θέμα, ξεκινώντας έστω τις απαιτούμενες ενέργειες, ώστε όταν βρεθεί το χρηματοδοτικό εργαλείο (καλή ώρα το leader) το έργο να ενταχθεί; Ο αντιδήμαρχος τουρισμού Γιάννης Σύψας, στην επίμαχη συζήτηση του δημοτικού συμβουλίου προ μίας εβδομάδας για τα έργα που ο δήμος θα προωθήσει, είπε ότι οι επιλογές έγιναν με υποκειμενικά κριτήρια, και βάσει της εντοπιότητας αιρετών και υπαλλήλων. Τι ακριβώς εννοούσε;
Υγ: Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε πως, όπως παρατηρείται στην κατάληξη της σύνταξης του αιτήματος , στοιχεία του έχουν παρθεί βιβλιογραφικά από:
- Αργύρης Π. Πετρονώτης «ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ -Γεφύρια Ευρύτερης Περιοχής Ναυπακτίας» Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών 2004
- Γιάννης Χαλάτσης «διαδρομές του Παρελθόντος στη Ναυπακτία και Δωρίδα, 2009
- Η Γέφυρα του Άραχθου στην Πλάκα-ΠΡΟΔΡΟΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ Ε. Μ. ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ Αθήνα 12 Φεβρουαρίου 2015
