Μεγάλη μορφή, δυνατή προσωπικότητα. Ο άνθρωπος ήταν από μόνος του ένα Πανεπιστήμιο.
Ιδανικά του η οικογένεια, η παιδεία, η εργατικότητα και η θρησκεία. Μα πάνω από όλα η Ελλάδα.
Σε πολύ δύσκολους καιρούς, πόλεμοι, φτώχεια, κατοχή, βοήθησε όσο κανείς άλλος τους συνανθρώπους του. Στην τοπική κοινωνία «ΑΡΧΗΓΟΣ».
Παντρεμένος με την πανέξυπνη και γοητευτική «Γεωργούλα» απέκτησαν πέντε παιδιά, (στην φωτογραφία από δεξιά προς αριστερά) τον Κώστα, την Αντιγόνη, την Μαλάμω, τον Θανάση και τον Γιώργο και πολλά εγγόνια και δισέγγονα. Όλοι τους ιδιαίτερα επιτυχημένοι στη ζωή τους.
Ο κος Νικόλαος Απ. Παραλίκας στο βιβλίο του «Τα νεροκίνητα και ιπποκίνητα εργαστήρια της Ναυπακτίας» αναφέρει για τον Αντώνιο Κατσιγιάννη:
Στη Μηλιά υπήρχαν δύο νεροκίνητοι αλευρόμυλοι.’ Ήταν «ο απάνω μύλος» και «ο κάτω μύλος». Ο απάνω μύλος είχε και νεροτριβή.
Και οι δύο ήταν της εκκλησίας του χωριού και τους νοίκιαζε ο Μηλιώτης Αντώνης Κατσιγιάννης, που θεωρείται ο αρχιμυλωνάς της Ναυπακτίας, αφού, με τη βοήθεια της εργατικής συζύγου του Γεωργούλας και του άξιου γιου του Κώστα, νοίκιαζε και λειτουργούσε – πολλές φορές συγχρόνως- μύλους και σε άλλα χωριά. όπως στη Χόμορη.
Στη Χόμορη λειτουργούσαν τέσσερις νεροκίνητοι αλευρόμυλοι: ο Καρυπέiκος και ο Κοτινέiκος, που ήταν μέσα στο χωριό και λειτουργούσαν μόνο το χειμώνά με νερό από τη «Μεγάλη βράση», και ενισχυόταν και από του «Τσαμπά τη βρύση». Οι άλλοι δύο που είχαν μαντάνια και νεροτριβή, ήταν ο Λυμπερέικος και ο Πατουχέικος, που βρίσκονταν κάπως μακριά, στο ποτάμι τον Κώτσαλο, από τον οποίο έπαιρναν νερό και δούλευαν όλο το χρόνο.
Τον Πατουχέικο τον ενοικίαζε ο Μηλιώτης μυλωνάς Αντώνης Κατσιγιάννης.
Η μελέτη Γιαννακοπούλου αναφέρει έναν μύλο ιδιοκτησίας της Μονής Καβαδιώτισσας, με χρόνο λειτουργίας το 18ο-19ο αιώνα.
Ο Μύλος της ιστορικής Μηλιάς
Άρθρο του Γεωργίου Α. Κατσιγιάννη (Απόσπασμα από το ημερολόγιο του συλλόγου Μηλιωτών της Αμερικής)
Ο θρυλικός Μύλος της Μηλιάς
Πολλοί λόγιοι, πολλοί ποιητές έχουν γράψει για τον Μύλο και το επάγγελμα του Μυλωνά. 0 λόγος που με κάνει να γράψω εγώ για τον «Μυλωνά» είναι διότι κατάγομαι από οικογένεια Μυλωνά.
Πολλοί ήταν οι θρύλοι γύρω από το επάγγελμα αυτό. θα προσπαθήσω επιστρατεύοντας τις δικές μου αναμνήσεις καθώς και διηγήσεις άλλων να σας δώσω μία καλή σκιαγράφηση του επαγγέλματος αυτού.
Το ψωμί που τόσο εύκολα βρίσκουμε σήμερα, τον καιρό εκείνο για να το αποκτήσεις ήταν μία διαδικασία που κράταγε έναν ολόκληρο χρόνο. Η διαδικασία αυτή περιλάμβανε την σπορά, το θερισμό, το αλώνισμα και τέλος το άλεσμα. Κάθε στάδιο είχε το δικό του κόπο, το δικό του μόχθο άλλά και την ξεχωριστή δική του γοητεία.
Το σιτάρι, το καλαμπόκι, το κριθάρι για να γίνουν αλεύρι έπρεπε να περάσουν από το Μήλο. Από εδώ αρχίζουν οι σκοτούρες του Μυλωνά, διότι οι τότε μύλοι δεν ήταν σαν τους σημερινούς ηλεκτροκίνητους, αλλά νερόμυλοι. Ο Μυλωνάς έπρεπε με το φτυάρι στον ώμο, τα παντελόνια μέχρι το γόνατο, να φτιάχνει την σπασμένη «δέση» για να εξασφαλίζει την κινητήριο δύναμη του μύλου, το νερό. Το εργοστάσιο δε αυτό – της εποχής εκείνης – αποτελούταν από την «καλάνη», τις δυο «μυλόπετρες», το «κοφίνι», την «αλευροθήκη» και την «φτερωτή».
Υπήρχαν αρκετοί μύλοι την εποχή εκείνη άλλά ο πιο ονομαστός ήταν εκείνος της Mηλιάς ο οποίος σώζεται και σήμερα. Ο Μύλος αυτός, ο «κολοσυρτιάνικος» όπως τον ονόμαζαν τότε, δεν εξυπηρετούσε μόνον τους Μηλιώτες, αλλά και τους Χομορίτες, τους Ποκιστιάνους, τους Αγιο Τριαδιώτες, τους Πλατανιώτες, τους Δορβιτσιώτες, τους Στρανομίτες, τους Αρτοτιβιάνους και γενικά λόγω του καλού ονόματός του, όλα τα γύρω χωριά.
Ιδιότυπος ο τρόπος πληρωμής του Μυλωνά, είδος με είδος. Δύο «ξάια» στο φόρτωμα ή και περισσότερα ανάλογα πολλές φορές και στο χαρακτήρα τον Μυλωνά, που πολλές φορές σοφιζόταν πολλά κόλπα για να πάρει περισσότερα. Άλλωστε το στατέρι του δεν ζύγιζε καλά και πολλές φορές έμεινε πολύ αλεύρι στη «γύρα».
Το άλεσμα ήταν μία από τις ωραίες εκδηλώσεις του χωριού. Πολύ πρωί, βαθιά χαράματα, δύο τρεις ή και περισσότερες γυναίκες φόρτωναν τα γαϊδουράκια τους – όσες είχαν – όσες δεν είχαν φορτώνονταν στην πλάτη τους το άλεσμα και γρήγορα για να προλάβουν τα άλλα χωριά πήγαιναν στο μύλο. Στο μύλο κάθονταν στο τζάκι του Μυλωνά, έπλεκαν, κεντούσαν και άκουγαν τις ιστορίες του πάντοτε καλοκάγαθου Μυλωνά. ‘Ιστορίες για στοιχειά, για ζούδια, για φωτιές και για φαντάσματα.
Τα παιδιά της πόλης βλέποντας ένα Μυλωνά, θα τον πέρναγαν για τον Άγιο Βασίλη. Κάτασπρος καθώς ανακατεύεται με το αλεύρι, κάτασπρα τα μαλλιά του, τα φρύδια του, τα ρούχα του, σωστός Άγιος Βασίλης, αλλά όχι για τα παιδιά, αλλά για τα χωριά της περιοχής. Θυμάμαι μερικά «ονόματα» μυλωνάδων της εποχής της δικής μου, αλλά και παλαιοτέρων από αφηγήσεις άλλων. Όπως ο Κων/νος Κατσιγιάννης, με το παρατσούκλι «Σαλακός», πού ήταν και ο πρώτος Μυλωνάς του μύλου της Μηλιάς. Ο Μήτσος Κατσιγιάννης, ο Σπύρος Κατσιγιάννης, ο Μήτσος Χριστόπουλος καθώς και μερικών μεταγενεστέρων όπως ο ‘Αντώνης Κατσιγιάννης – πατέρας του Προέδρου του Συλλόγου – ο Ηλίας ο Ζιαμπάρας, ο Κώστας Ζιαμπάρας ή «Τσαλάκης», ο «Μχαλόργος» καθώς και τον Πρόεδρο του Συλλόγου, αδελφό μου Αθανάσιο Κατσιγιάννη, που το πρώτο του επάγγελμα ήταν Μυλωνάς.
Αξίζει νομίζω να σας αναφέρω τον τρόπο που συντηρεί το μύλο του ο Μυλωνάς. Αλήθεια πολύ δύσκολος και επικίνδυνος. Με δύο μεγάλα ξύλα και τα δύο του πόδια για αντιστήριγμα αναποδογυρίζει τις θεόρατες μυλόπετρες για να τις «χαράξει» να ανοίξει καινούργιες αιχμές για να κόβουν το σιτάρι και το καλαμπόκι – παρ’ όλη την κούρασή τους δεν τους λείπουν τα αστεία και τα παιχνίδια τους. Θα σας αναφέρω ένα από τα χωρατά αυτά που έκανε ο αδελφός μου Θανάσης Κατσιγιάννης κατά την διάρκεια της θητείας του ως Μυλωνάς. Μια μικρή κοπέλα πλησίασε το κασόνι με το αλεύρι και προσπαθούσε να καταλάβει τον τρόπο λειτουργίας του μύλου. Την πλησίασε ο Μυλωνάς, γέμισε την χούφτα του με ζεστό αλεύρι και της είπε : «Είδες πώς μυρίζει;» ‘Έσκυψε να το μυρίσει και το αλεύρι της γέμισε τα ρουθούνια της.
Ο Μύλος της Μηλιάς σώζεται ακόμη αλλά δεν λειτουργεί διότι ο πολιτισμός αφ’ ενός και η μετανάστευση αφ’ ετέρου συντέλεσαν ώστε να μην είναι πλέον τόσο αναγκαίο.
Και όμως παρ’ όλη την πάροδο του χρόνου και την πρόοδο του πολιτισμού ο θρυλικός μύλος τής Ιστορικής Μηλιάς παραμένει εκεί σαν ένα σημάδι εργατικότητας και εξυπηρετήσεως της περιοχής επί δυο εκατονταετηρίδες.
Σήμερα δε, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας ακόμη σταθμός τουριστικής επιδείξεως, δείγμα γραφικότητας και εργατικότητας της Ελληνικής φυλής.ΑΠΟ kravara.com
