Τα πολλά ονόματα

Το απίστευτης αγριότητας έγκλημα στο Ηράκλειο Κρήτης ήρθε να υπογραμμίσει την παρατήρηση μας, στην κατακλείδα του χθεσινού κειμένου, για τα «πολλά ονόματα της βίας», κατά παράφραση του τίτλου γνωστού βιβλίου.

Αποδεικνύεται δυστυχώς ότι η αναγωγή των πάντων, σε κάποιον ασαφή «εκφασισμό» ή, ακόμη περισσότερο, σε κάποιον κεντρικό, πολιτικό σχεδιασμό, συνιστά μια πολύ ρηχή έως απλοϊκή ανάγνωση, που, στην καλύτερη περίπτωση, αποτυπώνει μία μόνο όψη, μιας πολυσύνθετης πραγματικότητας και ενός πολυπαραγοντικού προβλήματος.

Η επίδραση της οικονομικής κρίσης, ενδεχομένως να είναι μία, με πολιτικό πρόσημο, αιτία, για τη συχνότητα και αγριότητα των περιστατικών, αλλά και πάλι δεν αλλάζει την εικόνα ενός φαινομένου, με πολλές, διαφορετικές όψεις και αιτίες. Αναφερόμαστε δε εν προκειμένω, στη διάχυτη βία της καθημερινής συμβίωσης των ανθρώπων, που δε συνδέεται με μορφές οργανωμένης και συστηματικής παραβατικότητας.

Είναι άλλης τάξεως, επί παραδείγματι, η έκλυση ενός δυναμικού βίας, ως απάντηση στην αυξημένη «μικροεγκληματικότητα», που πλήττει τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους και διαφορετική εκείνη η βία, που φτάνει ως τη συνειδητή αφαίρεση ζωής, για ασήμαντους λόγους και αφορμές.

Θα αρκούσε, ωστόσο, μια πιο προσεκτική παρατήρηση, από τις καθημερινές, προσωπικές μας παραστάσεις, για να γίνει αντιληπτό, το ενυπάρχον υπόστρωμα βίας, που αποτυπώνεται στην υπερεκχειλίζουσα οργή και τη διάθεση διαπληκτισμών «δι` ασήμαντον αφορμήν» για να θυμηθούμε και τον τίτλο της γνωστής ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

Ας μη γελιόμαστε: Μπορεί οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης να παρόξυναν τα φαινόμενα, αλλά, όσο κι αν ενοχλεί, η βία δεν είναι μόνο «μαμή της ιστορίας», αλλά συστατικό στοιχείο της ψυχοσύνθεσης των ανθρώπων. Οποιος, ιδιαίτερα στο πλαίσιο επαγγελματικής ενασχόλησης, έχει παρακολουθήσει σχετικές δίκες, έχει πλήρως κατανοήσει ότι σε κάθε άνθρωπο, υπάρχουν λανθάνοντα επιθετικά ένστικτα, που, κάτω από ιδιαίτερες, εξαιρετικές συνθήκες, μπορεί να μετεξελιχθούν σε εκδήλωση απροκάλυπτης βίας.

Το αίσθημα μειονεξίας ή καθημερινής ταπείνωσης, επί παραδείγματι, αποτελεί έναν εν δυνάμει παράγοντα εκδήλωσης επιθετικότητας ή ωμής βίας, κάτω από τη συνδρομή ορισμένων προϋποθέσεων.

Ιδιαίτερη ανάλυση-που πάντως δεν εντάσσεται σε θεωρίες «εκφασισμού» της κοινωνίας-αποτελεί το, διαχρονικό δυστυχώς, φαινόμενο της άσκησης βίας στους πανεπιστημιακούς χώρους. Αλλά και σ` αυτή την περίπτωση, η επικέντρωση του προβλήματος στο θεσμό του ασύλου, είναι εξίσου απλουστευτική, καθώς παραβλέπει τις, ιστορικές, αφετηρίες γέννησης του προβλήματος.

ΛΕΥΤ. ΚΑΝΑΣ