Τι είναι το matpakke, το γεύμα που τρώνε όλοι οι Νορβηγοί την ίδια ώρα

Κάθε μέρα, σε ολόκληρη τη Νορβηγία, συμβαίνει κάτι παράξενο. 

Ξεκινά περίπου στις 11:30 το πρωί και το πρώτο σημάδι είναι ο θόρυβος του χαρτιού περιτυλίγματος μέσα στις τσάντες και τα σακίδια.

Λίγο αργότερα, οι Σκανδιναβοί αρχίζουν να αλιεύουν από τις τσάντες τους τετράγωνα πακέτα, τυλιγμένα σε κάτι παρόμοιο με αυτό που εμείς ονομάζουμε χαρτί ψησίματος.

Μερικά έχουν χαριτωμένα μηνύματα πάνω τους «‘ha’ en god dag!» «Να έχεις μια καλή μέρα!».

Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται παντού -στα γραφεία και τα σχολεία, στις δημόσιες συγκοινωνίες, στην πεζοπορία στα παγωμένα φιορδ. Όλα αυτά τα πανομοιότυπα πακέτα με το χάρτινο περιτύλιγμα περιέχουν το ίδιο ταπεινό σάντουιτς με φέτες ψωμιού. Και, αν έχει γίνει σωστά, θα είναι στεγνό, άοσμο και κυρίως σχετικά άγευστο.

«Στη Νορβηγία, δεν πρέπει να προσβλέπουμε στο γεύμα μας», λέει στο BBC ο Ronald Sagatun, ο οποίος εργάζεται στη διαφήμιση και διατηρεί κανάλι YouTube σχετικά με τη νορβηγική κουλτούρα. «Είναι κάτι αυστηρό. Είναι εύκολο να το φτιάξετε, εύκολο να το μεταφέρετε, εύκολο να φάτε, αλλά θα πρέπει να είναι απογοητευτικό».

Ενώ στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες -μαζί και στην Ελλάδα- το γεύμα έρχεται τα τελευταία χρόνια ως ταπεράκι από το σπίτι με κανονικό φαγητό (λαδερά, κοκκινιστό, μπιφτέκι και ό,τι άλλο υπάρχει στην ελληνική κατσαρόλα), ή ακόμα χειρότερα, φτάνουν στο γραφείο παραγγελίες με πίτσες και σουβλάκια, στη Νορβηγία συμβαίνει κάτι εντυπωσιακό.

Κάθε πρωί, εδώ και χρόνια, ετοιμάζουν επιμελώς ένα μεσημεριανό γεύμα που είναι ένα απλό, ταπεινό σάντουιτς.

Το «matpakke», που αποκαλείται «maadpukke», με έμφαση στο «e», αποτελείται από τρεις ή τέσσερις λεπτές φέτες ψωμιού ολικής άλεσης, που άλλη φορά φιλοξενούν ένα κομμάτι ψαριού, άλλες τυρί και άλλες πατέ.

Σήμερα, το «matpakke» είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό σάντουιτς. είναι ένας εθνικός θεσμός και μια πηγή πολιτιστικής υπερηφάνειας.

Τα περισσότερα παιδιά στη Νορβηγία παίρνουν ένα «matpakke» στο σχολείο και όταν ενηλικιωθούν, οι περισσότεροι θα συνεχίσουν τη συνήθεια αυτή σε όλη την ζωή τους. Σύμφωνα με τον συνταξιούχο καθηγητή Helge Vidar Holm, ο οποίος δίδασκε γαλλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Bergen, το «matpakke» είναι το πρώτο πράγμα της νορβηγικής κουλτούρας που διδάσκεται στους ξένους φοιτητές όταν έρχονται στη χώρα. «Η πρώτη λέξη που μαθαίνουν -μετά το ευχαριστώ- είναι το «matpakke», αναφέρει ο καθηγητής.

Η παράδοση ξεκίνησε τη δεκαετία του 1930, όταν ένα κυβερνητικό πρόγραμμα παρείχε σε όλα τα παιδιά σχολείου ένα δωρεάν γεύμα κάθε μέρα. Την εποχή εκείνη, η Νορβηγία ήταν μια φτωχή χώρα. Ήταν μια τεράστια επιτυχία, που αργότερα αντέγραψαν πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο.

Μέσα στα χρόνια, το «matpakke» εξελίχθηκε, για να γίνει το απόλυτα βαρετό αλλά απαραίτητο γεύμα των ενηλίκων, είτε αυτοί είναι γιατροί, φοιτητές ή μηχανικοί.

«Όπως οι περισσότεροι Νορβηγοί, τρώω καθημερινά το «matpakke» όταν δουλεύω», λέει ο Holm. «Αυτός είναι ο νορβηγικός τρόπος και είναι μοναδικός, δεν είναι το ίδιο στη Σουηδία ή τη Δανία, την Ισλανδία ή τη Φινλανδία. Είναι μια νορβηγική παράδοση».

Οι Νορβηγοί εργάζονται λιγότερες ώρες, μόλις 38,5 την εβδομάδα σε σχέση με τις 42,3 ώρες των υπόλοιπων Ευρωπαίων, οπότε το διάλειμμά τους είναι μόλις 30’ την ημέρα. Το «matpakke» χρειάζεται μόλις 10 λεπτά για να καταναλωθεί, έτσι τα υπόλοιπα 20 είναι για τους ίδιους ελεύθερος χρόνος. 

Επίσης είναι φθηνό «Δεν χρειάζεται να πουλήσω κάποιο νεφρό για να φάω γεύμα στο Όσλο»  αστειεύεται η Ece Aybike Ala που ζει τα τελευταία 7 χρόνια στη Νορβηγία. 

Το «matpakke» λοιπόν έχει τα εξής πολύ καλά στοιχεία:

Την καθημερινή ρουτίνα (είναι αδύνατον να παρακάμψετε το γεύμα) η οποία αυξάνει την παραγωγικότητα. 

Είναι πολύ οικονομικό. 

Δεν χρειάζεται να σκεφτείς τι επιλογές φαγητού έχεις (παίρνουμε κατά μέσο όρο 226 αποφάσεις ημερησίως για το φαγητό μας).

Έχει όμως και ένα στοιχείο που βάζει σε σκέψεις τους διατροφολόγους. Το ίδιο το σάντουιτς δεν είναι όσο υγιεινό θα έπρεπε.

Οι φέτες ψωμιού είναι ολικής άλεσης αλλά από επεξεργασμένο ψωμί του Super Market. 

Η πιο συνηθισμένη γέμιση είναι το τυρί σε φέτες, ειδικά ένα καφέ από γάλα κατσίκας, γνωστό ως «brunost». Έχει ένα ασυνήθιστα χαμηλό σημείο τήξης, επομένως λιώνει σε θερμοκρασία δωματίου -και είναι εξαιρετικά εύφλεκτο.

Το πατέ από συκώτι, είναι επίσης άλλη μία επεξεργασμένη τροφή που προμηθεύονται οι Νορβηγοί από το Super Market σε σωληνάρια. Μέσα στο σάντουιτς συνήθως δεν υπάρχει κάποιο λαχανικό.

Τι λέτε, αξίζει να δοκιμάσετε τη συνήθεια αυτή των Νορβηγών;