1η γιορτή ρίγανης στο Αχλαδόκαστρο

Γράφει ο Δάσκαλος Αντώνης Τσαρούχης

« Πάμε για ρίγανη στο Αχλαδόκαστρο;» είναι μια συνηθισμένη έκφραση για αρκετούς κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Στις 12 Αυγούστου είχε την πρώτη της τιμητική γιορτή η ρίγανη. Η μέρα που, όσοι βρέθηκαν στο Αχλαδόκαστρο, τη γνώρισαν  από πολλές οπτικές γωνίες.

Αρχικά, ερμηνεύσαμε το όνομά της. Η λέξη «Ρίγανη» «ορίγανος» στα αρχαία ελληνικά, προέρχεται από τις λέξεις   «όρος» που σημαίνει βουνό και το «γάνυμαι»  δηλαδή χαίρομαι, λαμπρύνομαι. Άρα ρίγανη είναι η χαρά του βουνού, το φως του, η λαμπράδα του. Οι αρχαίοι Έλληνες, χρησιμοποιούσαν τη ρίγανη για τη θεραπεία των ματιών. Έτσι προκύπτει η άλλη εκδοχή της ονομασίας από το «οράν» που σημαίνει βλέπω και «γάνυμαι» που σημαίνει γίνομαι λαμπερός, φωτεινός, χαίρομαι. Έβλεπαν το φως τους, άρα χαιρόντουσαν.

Η ρίγανη είναι πολυετής θάμνος, κοντός και φρυγανώδης με κορμό ξυλώδη. Εάν τρίψουμε τους κλώνους της αναδύεται ευχάριστη αρωματική οσμή. Συναντιέται σε όλη την Ελλάδα σαν αυτοφυές φυτό και θα πρέπει να τονιστεί ότι τα φυτά που καλούμε ρίγανη δεν ανήκουν μόνο σε ένα είδος αλλά είναι άτομα τα οποία ανήκουν σε περισσότερα από ένα γένος. Όλα αυτά έχουν την ίδια χαρακτηριστική οσμή «της ρίγανης» πράγμα το οποίο μας επιτρέπει να τα ονομάζουμε όλα με το ίδιο κοινό όνομα. Ακόμα όμως και μέσα στο ίδιο είδος παρουσιάζονται σημαντικές μορφολογικές και χημικές διαφορές ώστε οι συστηματικοί μελετητές να χωρίσουν το είδος σε τουλάχιστο τρία υποείδη. Στο Αχλαδόκαστρο τα ξεχωρίζουμε ως «ρίγανη» και «αγριορίγανη». Η αγριορίγανη διαφέρει από τη ρίγανη αισθητά στο άρωμά της και μορφολογικά έχει λίγα άνθη και φύλλα.


 

Ευδοκιμεί όπου υπάρχει άπλετο ηλιακό φως και ξηρό έδαφος, όπως στο Αχλαδόκαστρο.  Λείπει το νερό αλλά η έλλειψή του χαρίζει την καλύτερη ρίγανη. Άρα, μπορούμε σε κάθε «κακοτυχία» να αναζητούμε και να εκμεταλλευόμαστε το καλό που προκύπτει. Μεγαλώνει ανάμεσα στις πέτρες, εκτεθειμένη στον ήλιο πίνοντας το λίγο νερό που μπορεί να βρει . Όμως η ρίγανη ευδοκιμεί τόσο στα χωράφια όσο και σε κήπους και γλάστρες  που έχουμε στα σπίτια μας, πράγμα που υποδηλώνει την ευκολία της καλλιέργειάς της. Η σημαντικότερη απαίτηση που έχει είναι το πολύ καλά στραγγισμένο χώμα, ιδιαίτερα κατά το χειμώνα. Αν και η ρίγανη εντοπίζεται κυρίως σε ξηρικές συνθήκες, η παραγωγή της μπορεί να αυξηθεί αν εφαρμοστεί άρδευση. Η διαφορά είναι ότι το άρωμα της ρίγανης που φυτρώνει μόνη της είναι πολύ πιο έντονο από αυτό της ρίγανης του κοινού εμπορίου (η οποία καλλιεργείται και ποτίζεται). Το ποσοστό του αιθέριου ελαίου που περιέχει είναι περισσότερο και από διπλάσιο από τον συνηθισμένο μέσο όρο. Σήμερα υπάρχουν αρκετές καλλιέργειες ρίγανης. Η ρίγανη καλλιεργείται είτε για την χρησιμοποίηση της σαν μπαχαρικό είτε για την παραλαβή του αιθέριου ελαίου.

Ο πολλαπλασιασμός γίνεται κυρίως με μοσχεύματα και το μέγιστο ύψος της ρίγανης φτάνει τα 40  εκατοστά  Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της   είναι το αρωματικό της φύλλωμα.

Η μυθολογία αναφέρει ότι  ένας υπηρέτης του βασιλιά της Κύπρου έσπασε ένα βάζο με άρωμα και λιποθύμησε απ’ το φόβο του. Οι θεοί τον μεταμόρφωσαν σε ρίγανη, για να γλυτώσει την τιμωρία του βασιλιά. Μοσχοβόλησε ο τόπος. Από τότε έγινε σύμβολο ευτυχίας και ειρήνης και έλεγαν ότι αν σε κάποιον τάφο τύχαινε να φυτρώσει ρίγανη, το πνεύμα του νεκρού θα ήταν γαλήνιο.


 

Επίσης λέγεται ότι η ρίγανη ήταν αφιερωμένη στη θεά Αφροδίτη, η οποία καλλιεργούσε ρίγανη στον κήπο της, στο «νησί της Αφροδίτης».Ο Αριστοτέλης έλεγε πως όταν μια χελώνα καταπιεί φίδι, τρώει αμέσως μετά ρίγανη για να μη δηλητηριαστεί. Έλεγε επίσης όταν κάποιο τραυματισμένο από βέλος κυνηγού κατσίκι έτρωγε ρίγανη, η πληγή του έκλεινε. Οι αντισηπτικές και «συντηρητικές» ιδιότητες της ρίγανης κληρονομήθηκαν έκτοτε από γενιά σε γενιά. Οι σοφοί πρόγονοί μας γνώριζαν τα πλεονεκτήματα της ρίγανης και τη χρησιμοποιούσαν σε όλα σχεδόν τα γε ύματα που παρασκεύαζαν.

Οι Ρωμαίοι τη χρησιμοποιούσαν ως αντισηπτικό, συντηρητικό και σε λάδι για μασάζ. Τον 16ο αιώνα έγινε δημοφιλής και θεωρήθηκε ένα από τα καλύτερα φάρμακα για τη πανούκλα. Πολύ αργότερα ανακάλυψαν και άλλες θεραπευτικές της ιδιότητες και τη χορηγούσαν για τη φαγούρα και την ψώρα σε θεραπευτικά λουτρά. Στην Ελλάδα του μεσοπολέμου (ζώντας πιο κοντά στη φύση) έπλεκαν τα στέφανα του γάμου με φρέσκα κλαδιά ρίγανης, τραγουδούσαν και υμνούσαν το άρωμά της. Τότε χρησιμοποιούσαν τη ρίγανη ως αφέψημα γιατί έχει πολλά οφέλη. Ένα από αυτά, όπως λένε και οι βοτανολόγοι, είναι η βελτίωση της μνήμης και της συγκέντρωσης του εγκεφάλου. Στους ρυθμούς που ζούμε σήμερα μάλλον  θα πρέπει να παίρνουμε μια δόση…

Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται όταν αρχίσουν να εμφανίζονται κίτρινα φύλλα στη βάση του φυτού.  Έχει σημασία η περιοχή που θα μαζέψουμε τη ρίγανη όπως και η εποχή γιατί την απόδοση σε έλαιο εκτός από τον γεωγραφικό τόπο, την επηρεάζει και η εποχικότητα της συγκομιδής του φυτού. Το περιεχόμενο έλαιο είναι πολύ λιγότερο το φθινόπωρο από ότι είναι το καλοκαίρι.

Μετά λοιπόν από την συλλογή της με το χέρι τους καλοκαιρινούς μήνες, ξηραίνεται σε μικρά ματσάκια στις αποθήκες μας για να τριφτεί έπειτα με τα χέρια τρίβοντάς την με τις δυο παλάμες. Κατόπιν περνιέται μέσα από κόσκινο και μπαίνει σε γυάλινα βαζάκια. Μόλις ανοιχτεί το βαζάκι και μυρίσει κανείς το έντονο απολαυστικό άρωμά της, βρίσκει πλήρη δικαίωση.

Η συλλογή της καλύτερης ρίγανης γίνεται την περίοδο της πλήρους ανθοφορίας του φυτού.

  • Συλλέγουμε εκτός από τα άνθη και όλα τα κλαδιά της  όλο το τμήμα του φυτού που βρίσκεται πάνω από το έδαφος.
  • Δένουμε με μια κλωστή μικρά ματσάκια. Φροντίζουμε τα ματσάκια να είναι κρεμασμένα σε σκιερό και δροσερό δωμάτιο, έτσι ώστε να κρατήσει το άρωμά της.
  • Όταν ξεραθεί πλήρως, τρίβουμε (και κοσκινίζουμε)τα κλαδάκια και τα ανθάκια. Η τελική μορφή θα πρέπει να έχει ένα ζωντανό σκούρο πράσινο χρώμα, πλούσιο σε άρωμα. Η ρίγανη, που εμείς έχουμε αποξηράνει μπορεί να διατηρηθεί για χρόνια, αν αποθηκευτεί σε κλειστά βάζα και σε σκιερό μέρος.

Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε όλοι μας είναι κατά τη συγκομιδή της ρίγανης να μην την ξεριζώνουμε. Να κόβουμε μόνο τα κλαδιά της, ώστε να μπορούμε να τη βρίσκουμε στο ίδιο σημείο και την επόμενη χρονιά. Το ξερίζωμα της ρίγανης είναι κάτι που παρατηρούσαν πολύ συχνά οι λίγοι κτηνοτρόφοι του χωριού μας τα τελευταία χρόνια. Συμπεριφορά που δικαιολογείται στο πλαίσιο της γενικότερης εγωιστικής στάσης απέναντι στο περιβάλλον.

Είναι πολύ δημοφιλές φυτό η ρίγανη για την προσφορά του στη  μαγειρική.  Είναι το μυρωδικό της σαλάτας και του φαγητού, το αποκλειστικό σχεδόν αρτυματικό για τα ψητά κρέατα . Χρησιμοποιείται σε αμέτρητες συνταγές για κρέας (λαδορίγανη) και ψάρι, φακές, σε σαλάτες και στην πίτσα. ‘Ριγανίζοντας‘  το κρέας όχι μόνο του δίνουμε γεύση, αλλά τονώνουμε και τη θρεπτική του αξία. Μάλιστα, έχει βρεθεί ότι η ρίγανη έχει 12 φορές ισχυρότερη αντιοξειδωτική δράση από το πορτοκάλι, 30 από την πατάτα και 42 από το μήλο.

Παράλληλα, η ρίγανη αποτελεί πολύ καλή πηγή φυτικών ινών, σιδήρου και β-καροτίνης. Οι φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα καθιστώντας ακόμα αρμονικότερη έως και ιδανική τη σχέση ρίγανης-κρέατος. Άρα, εκτός από τη νοστιμιά στις μπριζόλες επιβάλλεται η ρίγανη και για λόγους υγείας. Επίσης το ριγανόξυλο ήταν απαραίτητο για να κεντήσουν οι νοικοκυρές τα πρόσφορα πριν να τα ψήσουν. Όταν τα νεαρά κορίτσια τρυπούσαν τα αυτιά τους έπρεπε να περάσουν αμέσως μετά ριγανόξυλα ώστε να μην μολυνθούν και να μπορούν μετά να φορούν σκουλαρίκια.

Τελευταία έχει επεκταθεί η χρήση της ρίγανης από βιομηχανίες παραγωγής τροφίμων και «σνάκς», οι οποίες χρησιμοποιούν τα αιθέρια έλαια για να προσθέσουν τη γεύση της ρίγανης στα προϊόντα τους (πατατάκια, σάλτσες)

Όμως η ρίγανη δεν είναι μόνο απαραίτητη στην κουζίνα αλλά έχει και θεραπευτικές ιδιότητες που είναι γνωστές από την εποχή του «πατέρα της Ιατρικής», Ιπποκράτη. Χρησιμοποιούσε τη ρίγανη για την αντιμετώπιση οφθαλμολογικών παθήσεων, πονόδοντων, κρυολογημάτων, αναπνευστικών και γυναικολογικών προβλημάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τη ρίγανη κατά των δηλητηριάσεων. Στο κυνήγι, χρησιμοποιούσαν τη ρίγανη για τις αντισηπτικές και «συντηρητικές» της ιδιότητες. Η χρήση τ] ]>



Ακολουθήστε μας σε Google News, Facebook και Instagram και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Παρακαλώ γράψτε το σχόλιο σας!
Το όνομα σας ...