“Ανάγκη επισκευής γέφυρας – μνημείου πολιτισμού”

Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιούργησε η κατάρρευση των γεφυρών του Ευήνου στους κατοίκους των Κοινοτήτων Γαλατά και Περιθωρίου     ΘΕΜΑ: «Επισκευή της σιδερένιας γέφυρας του Ευήνου και αξιοποίησή της για την αποκατάσταση της επικοινωνίας των κατοίκων των όμορων Κοινοτήτων»   Γαλατάς, 20 Απριλίου 2022      ΠΡΟΣ   Την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη      

Ενημερωτική επιστολή – Αίτημα συνδρομής

Αξιότιμη κ. Υπουργέ, καλησπέρα.  

Στα μέσα Δεκέμβρη του 2021 οι καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στην πολύπαθη Αιτωλοακαρνανία. Τα ορμητικά νερά του πλημμυρισμένου Ευήνου (Φίδαρη), κουτρουβαλώντας ανάμεσα στις Κοινότητες Γαλατά Ναυπακτίας και Ευηνοχωρίου Μεσολογγίου, παρέσυραν τα βάθρα της σιδερένιας γέφυρας που ένωνε τις όχθες του, με αποτέλεσμα αυτή να καταρρεύσει. Παρόμοια τύχη είχε λίγες ώρες αργότερα και η μεταγενέστερή της αμαξητή γέφυρα. Με τη διαφορά πως εκείνη, αν και πληγώθηκε καίρια, δεν σωριάστηκε. 

Η σιδερένια γέφυρα χτίστηκε το 1891. Ήταν μάλιστα η πρώτη που στεφάνωσε τις όχθες του. Μέχρι τότε, το πέρασμα του ποταμού, όλες τις εποχές του χρόνου, γινόταν με τη βοήθεια των περατάρηδων. Οι περατάρηδες ήταν άνθρωποι της γύρω περιοχής, ιδιοκτήτες φορτιάρικων ζώων, κυρίως μουλαριών και αλόγων, γνώστες του ανάγλυφου της κοίτης του Ευήνου, οι οποίοι, έναντι αμοιβής, περνούσαν τους ταξιδιώτες και τα φορτία τους στην απέναντι όχθη. Πολλοί από αυτούς έχουν καταγράψει στα «Ημερολόγιά» τους σχετικές μαρτυρίες. 

Αναφέρει σχετικά, μεταξύ των άλλων, ο Άγγλος περιηγητής – εξερευνητής Γουλιέλμος Ληκ, που πέρασε από την περιοχή του Γαλατά το καλοκαίρι του 1805, ερχόμενος από την Πάτρα:

«… Στις 11 η ώρα τη νύχτα επιβιβαστήκαμε με δυο υπηρέτες κι έναν ταχυδρόμο σ’ ένα κεφαλλωνίτικο πλοιάριο απ’ την αποβάθρα της Πάτρας, για την απέναντι ακτή. … Στις 5:15΄ περάσαμε τον Φίδαρη σχεδόν στην ίδια θέση που ο Κένταυρος Νέσσος των αρχαίων, περνούσε στα χέρια τους διαβάτες από το ποτάμι και σκοτώθηκε απ’ τα βέλη του Ηρακλή, διότι έδειξε απρέπεια στη Δηιάνειρα, αφού εδώ σιμά είναι το φυσικώς κατάλληλο μέρος για πέρασμα. Ο Νέσσος, όπως φαίνεται, δεν ήτανε τίποτε άλλο από έναν θνητό ιππέα που κέρδιζε λίγα χρήματα απ’ τη δουλειά αυτή. Ο ποταμός επαληθεύει την ιστορία, καθώς χρειάζεται οδηγός για το πέρασμα ακόμη και σ’ αυτή την εποχή του έτους, που το νερό φθάνει στους πτερνιστήρες του ιππέα. …»

Η κατασκευή της γέφυρας είναι άρρηκτα συνδεμένη με την πολιτική σταδιοδρομία και τα οράματα του Μεσολογγίτη Χαρίλαου Τρικούπη, ο οποίος, στη μακροβιότερη θητεία του ως πρωθυπουργός (Μάιος 1886 – Οκτώβριος 1890), αφοσιώθηκε στη διεύρυνση της οργάνωσης του κράτους, μιας και δεν υπήρχαν το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αξιόλογες στρατιωτικές ή διπλωματικές συγκρούσεις.

Στις 24 Οκτωβρίου του 1887 παραχωρήθηκε με σύμβαση σε Βέλγους βιομηχάνους το δικαίωμα κατασκευής της γραμμής Μεσολογγίου – Αιτωλικού – Αγρινίου, μήκους 44 χιλιομέτρων. Το ποσό του κόστους κατασκευής της γραμμής (3.756.720 φρ.) προσφέρθηκε στους κατασκευαστές ως κρατικό δάνειο, ληξιπρόθεσμο σε 99 χρόνια, με τοκοχρεωλύσιο 6%. Έτσι η γραμμή Μεσολογγίου – Αγρινίου, πλάτους ενός μέτρου, ήταν η πρώτη που κατασκευάστηκε για λογαριασμό του κράτους.

Στη σύμβαση, που επικυρώθηκε με τον νόμο ΑΦΠΖ της 14/12/1887 (ΦΕΚ 59/26-02-1888), προβλεπόταν η κατασκευή της γραμμής μέσα σε δύο χρόνια. Η διάρκεια της εκμετάλλευσης ορίστηκε σε 99 χρόνια, με δικαίωμα εξαγοράς μετά την πρώτη δεκαπενταετία και με αποζημίωση 4.000 δρχ. / χλμ. και 50% από τα επί πλέον ακαθάριστα έσοδα.

Στις 13 Ιουνίου του 1888 άρχισαν οι εργασίες κατασκευής της γραμμής του Μεσολογγίου.

Στις 12 Δεκεμβρίου του 1889 ο Τρικούπης αποφάσισε την επέκταση της γραμμής ως το Κρυονέρι, με σκοπό να συνδεθεί ατμοπλοϊκά με την Πάτρα και τις γραμμές των Σιδηροδρόμων Πειραιώς Αθηνών Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ).

Οι Βέλγοι δεν δέχτηκαν τους όρους κατασκευής (επιχορήγηση 320.000 δρχ. και κατασκευή της γέφυρας του Ευήνου, κόστους 80.000 δρχ. από το Δημόσιο, με υποχρέωση του αναδόχου να εφοδιάσει την εταιρεία εκμετάλλευσης με ένα ατμόπλοιο και με την απαραίτητη αποβάθρα στο Κρυονέρι, αποζημίωση της Εταιρείας 9.000 δρχ./χλμ. και 50% από τα επί πλέον ακαθάριστα έσοδα) και ο Τρικούπης, με σχετική απόφασή του, τους αφήρεσε το δικαίωμα εκμετάλλευσης της κρατικής γραμμής Μεσολογγίου – Αγρινίου.

Μετά από αυτή την εξέλιξη, με σύμβαση, που επικυρώθηκε με τον νόμο ΑΨΗΘ΄ της 02/01/1890, ΦΕΚ 65/17/03/1890, η εκμετάλλευση της γραμμής, μαζί με την κατασκευή και εκμετάλλευση της προέκτασης, ανατέθηκε στον Χρήστο Αποστολίδη.

Τον Οκτώβριο του 1891 άρχισε η λειτουργία της γραμμής Μεσολογγίου – Αγρινίου. Τον ίδιο μήνα παραδόθηκε η προέκταση της γραμμής από Μεσολόγγι στο Κρυονέρι, το ατμόπλοιο και η αποβάθρα, με αντάλλαγμα την κρατική επιχορήγηση των 4.000.000 δρχ., 13.000 μετοχές της εταιρείας και 700.000 δρχ. δάνειο από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.

Το μικρό μήκος της γραμμής των ΣΒΔΕ και ο οξύς ανταγωνισμός με τις άμαξες περιόρισαν τα έσοδά του σε ποσοστά χαμηλότερα των δαπανών λειτουργίας του.

Το δίκτυο των ΣΒΔΕ δεν κατασκευάστηκε ως αυτοτελής γραμμή για τοπική μόνο εξυπηρέτηση, αλλά ως αφετηρία ενός ευρύτερου δικτύου με προορισμό να συνδέσει την Αιτωλοακαρνανία, ιδιαίτερα δε το λιμάνι του Μεσολογγίου, με την Ήπειρο και τη Θεσσαλία.

Κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, οι Ιταλοί επιχείρησαν την επέκταση του δικτύου προς την Αμφιλοχία, ξεκινώντας με ορισμένα χωματουργικά έργα, τα οποία όμως εγκαταλείφθηκαν μετά την κατάρρευση της Ιταλίας. Μάλιστα, στη διάρκεια της Κατοχής, μόνιμο, ιταλικό αρχικά και γερμανικό αργότερα, φυλάκιο και πέτρινα πολυβολεία, που σώζονται μέχρι και σήμερα, προστάτευαν τη γέφυρα του Ευήνου από “εχθρικές” επιβουλές. 

Οι ζημιές που υπέστη το δίκτυο των ΣΒΔΕ κατά τον  Β΄ παγκόσμιο πόλεμο δεν ήταν μεγάλες, γι’ αυτό το 1945 η λειτουργία του αποκαταστάθηκε πλήρως. 

Το 1952 οι ΣΒΔΕ, μετά από πτώχευσή τους, κατασχέθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο και υπήχθησαν στους Σιδηροδρόμους Πειραιώς – Αθηνών και Πελοποννήσου.

Στις 25 Οκτωβρίου του 1970 οι ΣΒΔΕ έπαψαν τη λειτουργία τους, γιατί η εκμετάλλευσή τους ήταν υπερβολικά ελλειμματική.

Αξίζει να τονιστεί πως η συγκεκριμένη γέφυρα ήταν η μοναδική στον Εύηνο, επί της εθνικής οδού Αντιρρίου – Ιωαννίνων, που ένωνε την Ήπειρο και τη Δυτική Στερεά Ελλάδα με την Ανατολική Στερεά και την Πελοπόννησο μέχρι τις αρχές του 1967, οπότε και δόθηκε στην κυκλοφορία η παρακείμενη οδική γέφυρα. Στην επιφάνεια της σιδηροδρομικής γέφυρας, μάλιστα, είχε προσαρμοστεί ξύλινο υπόστρωμα, που διευκόλυνε και τη διέλευση πεζών, ιππέων, κάρων, αμαξών, δικύκλων και τρικύκλων οχημάτων και αυτοκινήτων, όταν δεν περνούσε το τρένο.

Τριάντα χρόνια αργότερα, το έτος 1997, δημοπρατήθηκε με το ποσό των 2 δις δραχμών η πρώτη ανακαίνιση της σιδηροδρομικής γραμμής με σκοπό τη λειτουργία προαστιακού Αιτωλοακαρνανίας. Η εργολαβία ξεκίνησε με το ξήλωμα της παλιάς επιδομής και τη διασπορά νέων υλικών για την τοποθέτησή τους. Τότε έγινε και η μοναδική άξια λόγου συντήρηση της σιδερένιας γέφυρας του Ευήνου. Ακολούθως, ο ΟΣΕ, προφασιζόμενος ανάγκη κάλυψης της μισθοδοσίας, περιέκοψε το 50% της χρηματοδότησης, δηλαδή 1 δις. Η ανάπλαση σταμάτησε λόγω κόστους.

Στις 12 Δεκεμβρίου του 2021 η ιστορική γέφυρα του Ευήνου κατέρρευσε, συμπαρασύροντας στην κοίτη του ποταμού αναμνήσεις 130 χρόνων.

Κυρία Υπουργέ, όπως ασφαλώς γνωρίζετε, ο ποταμός Εύηνος είναι το φυσικό όριο μεταξύ των Δήμων Μεσολογγίου και Ναυπακτίας. Οι Κοινότητες Γαλατά (976 κ.) και Περιθωρίου (184 κ.) βρίσκονται ανατολικά του Ευήνου και υπάγονται στον Δήμο Ναυπακτίας. Η κοινωνική και οικονομική ζωή των κατοίκων των δυο αυτών Κοινοτήτων είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη ζωή των κατοίκων των Κοινοτήτων του Δήμου Μεσολογγίου, που βρίσκονται δυτικά του Ευήνου, καθώς και με τη ζωή των κατοίκων της Ιερής Πόλης, με τους οποίους έχουμε και κοινές προγονικές καταβολές.  Από την ημερομηνία κατάρρευσης των γεφυρών του Ευήνου, όλοι εμείς οι κάτοικοι του Γαλατά και του Περιθωρίου ζούμε έναν ιδιότυπο αποκλεισμό. Δεν έχουμε πρόσβαση στο γειτονικό κεφαλοχώρι, το Ευηνοχώρι (1.664 κ.), καθώς και στην πρωτεύουσα του νομού, το Μεσολόγγι.

Η Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα, η οποία συγκροτήθηκε με σκοπό την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιούργησε στους κατοίκους η κατάρρευση των γεφυρών, προτείνει, ως άμεση και προσωρινή λύση, την επισκευή της σιδερένιας γέφυρας και τη χρήση της με μονοδρόμηση, μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή νέας οδικής γέφυρας, η οποία, με βάση τις εξαγγελίες του αρμόδιου Υπουργού Μεταφορών, θα χρειαστεί μια διετία.       

Την λύση αυτή προκρίνουν και τα Δημοτικά Συμβούλια των Δήμων Ναυπακτίας και Ι.Π. Μεσολογγίου, καθώς και το Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Ελλάδας με σχετικές ομόφωνες αποφάσεις τους. Αυτή τη λύση προκρίνει και ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, αρμόδιος για θέματα κρατικής αρωγής και αποκατάστασης από φυσικές καταστροφές, κ. Χρήστος Τριαντόπουλος. Ο κ. Τριαντόπουλος στις 25 Φεβρουαρίου του 2022 επισκέφτηκε τις πληγωμένες γέφυρες, συνοδευόμενος από τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Εσωτερικών κ. Μιχάλη Σταυριανουδάκη, τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας κ. Νεκτάριο Φαρμάκη, τον Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας κ. Βασίλειο Παπαγεωργίου, στελέχη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας κ.α.. Κατά τη διάρκεια της αυτοψίας έδωσε εντολή στους παριστάμενους αρμοδίους να μεριμνήσουν άμεσα για την αποκατάσταση της σιδηροδρομικής γέφυρας, προκειμένου αυτή να χρησιμοποιηθεί ως προσωρινή λύση μέχρι την κατασκευή της οδικής.

Αξίζει να τονιστεί πως στις 15 Μαρτίου του 2022, η Περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας, με σχετική απόφαση της Οικονομικής της Επιτροπής, ενέκρινε έργα αποκατάστασης της παλιάς σιδηροδρομικής γέφυρας, προϋπολογισμού 2.054.838,71 ευρώ,προκειμένου αυτή, αφού επισκευαστεί, να χρησιμοποιηθεί ως μεταβατική λύση για τη μετακίνηση των κατοίκων, μέχρι να κατασκευαστεί η νέα οδική γέφυρα, η οποίαθα δώσει και την οριστική λύση. Ακολούθως, αιτήθηκε τη σχετική πίστωση στο αρμόδιο υπουργείο και αναμένει την έγκρισή της.

Κυρία Υπουργέ, η συγκεκριμένη γέφυρα, εκτός από σπουδαίο ιστορικό μνημείο, είναι και αρχιτεκτονικό κόσμημα. Όλοι οι άνω των 65 ετών Ηπειρώτες, Επτανήσιοι, Πελοποννήσιοι και Ρουμελιώτες έχουν διαβεί τις ράγες της και κάτι θυμούνται από το πέρασμά τους. Το κουφάρι της ζητάει την αναστύλωσή του. Πιστεύουμε ακράδαντα πως τη δικαιούται. Οι σκέψεις κάποιων «ειδικών» για κατεδάφισή της μας προβληματίζουν, μας πληγώνουν, μας τρομάζουν, μας θυμώνουν.  

Ευελπιστώντας στην ευαισθησία και τον δυναμισμό που σας χαρακτηρίζει, καθώς και στο έμπρακτο ενδιαφέρον σας για την προστασία, προβολή και ανάδειξη των στοιχείων της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, αιτούμαστε τη συνδρομή σας στην έγκριση της πίστωσης για τη σωτηρία της γέφυρας και την αποκατάσταση της επικοινωνίας μας και προσδοκούμε. Καλή Ανάσταση!

Με ιδιαίτερη εκτίμηση

Για τη Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα

Ο συντάκτης της επιστολής

Κώστας Σακαρέλος



Ακολουθήστε μας σε Google News, Facebook και Instagram και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Παρακαλώ γράψτε το σχόλιο σας!
Το όνομα σας ...