Ὁ Χριστός μέ τήν ἐνανθρώπηση καί τήν θυσία Του στόν Σταυρό ἔδειξε τήν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τό ἀνθρώπινο γένος. Γι’ αὐτό χαρακτηρίζεται «νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας».
Οἱ ἀκολουθίες τῶν πρώτων ἡμερῶν τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ὀνομάζονται ἀκολουθίες τοῦ Νυμφίου.
Φορητή εἰκόνα τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ, ἀπό τόν Καθεδρικό Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου Ναυπάκτου
Τά γεγονότα πού θυμόμαστε καί ἑορτάζουμε τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα περιέχονται ὅλα στά τέσσερα Εὐαγγέλια, καί περιγράφουν τά γεγονότα πού συνέβησαν μετά τήν θριαμβευτική Εἴσοδο τοῦ Χριστοῦ στά Ἱεροσόλυμα μέχρι τήν Σταύρωση, τήν Ταφή καί τήν Ἀνάστασή Του.
Ἡ Μεγάλη Δευτέρα ἀρχίζει μέ τόν ὄρθρο, πού ψάλλεται τήν Κυριακή τῶν Βαΐων τό βράδυ (7:30 μ.μ.), καί συνεχίζει μέ τόν ἑσπερινό καί τήν θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων, πού τελεῖται τήν Μ. Δευτέρα τό πρωΐ (7:30 π.μ.).
Τήν Μεγάλη Δευτέρα θυμόμαστε τόν δίκαιο καί Πάγκαλο Ἰωσήφ, ὡς τύπο τοῦ Χριστοῦ, καί τό περιστατικό ἀπό τό Εὐαγγέλιο τῆς ἄκαρπης συκῆς πού καταράσθηκε ὁ Χριστός, ὡς τύπο τῆς πνευματικῆς ἀκαρπίας.
Ὁ Ἰωσήφ ἦταν ἕνας ἀπό τούς δώδεκα γυιούς τοῦ Ἰακώβ τοῦ Πατριάρχη τῶν Ἑβραίων. Ἦταν τό ἀγαπημένο του παιδί, γι’ αὐτό τά ἄλλα ἀδέλφια του τόν ζήλεψαν καί ἀποφάσισαν νά τόν σκοτώσουν. Τελικά τόν πούλησαν σέ ἔμπορους πού πήγαιναν στήν Αἴγυπτο καί εἶπαν στόν πατέρα του Ἰακώβ ὅτι τόν ἔφαγαν τά θηρία τῆς ἐρήμου. Στήν Αἴγυπτο ὁ Ἰωσήφ μεγαλούργησε, γιατί δέν ἔμειναν κρυφά τά πνευματικά καί φυσικά χαρίσματά του, συνέβαλε στήν εὐημερία τῆς Αἰγύπτου καί ἔφθασε νά γίνει ἀντιβασιλέας, μετά τόν Φαραώ. Τήν περίοδο τῆς ξηρασίας καί τῆς πείνας πού ἔπεσε στήν Παλαιστίνη, τά ἀδέλφια του πῆγαν νά ζητήσουν βοήθεια, καί ἐκεῖ τόν προσκύνησαν. Ὁ Ἰωσήφ τούς φανερώθηκε, τούς καθησύχασε ὅτι δέν θά τούς κάνει κακό, «γιατί ἐγώ εἶμαι τοῦ Θεοῦ», ὅπως τούς εἶπε, καί ζήτησε καί πῆγε καί ὁ πατέρας του στήν Αἴγυπτο, κοντά του.
Θεωρεῖται ὡς τύπος (ὁμοίωση) τοῦ Χριστοῦ.
Τό Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα πού θά ἀκούσουμε στήν Κυριακή τό βράδυ εἶναι ἀπό τόν Εὐαγγελιστή Ματθαῖο καί ἀναφέρεται στό περιστατικό τῆς ἄκαρπης συκῆς πού τήν καταράσθηκε ὁ Χριστός καί ξεράθηκε, γεγονός πού συνέβη τήν ἑπόμενη ἡμέρα μετά τήν Εἴσοδο τοῦ Χριστοῦ στά Ἱεροσόλυμα, καθώς καί στίς παραβολές πού εἶπε στούς Ἰουδαίους γιά τήν ἀκαρπία τοῦ γένους τους.
Οἱ Ἰουδαῖοι κατάλαβαν ὅτι γι’ αὐτούς λέει ὁ Χριστός τίς παραβολές καί θέλησαν νά τόν συλλάβουν, ἀλλά φοβήθηκαν τόν λαό, πού Τόν θεωροῦσε προφήτη.
Τροπάρια: Σήμερα τό βράδυ θά ἀκούσουμε, μεταξύ ἄλλων, τά θαυμάσια τροπάρια «Ἰδού ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός», «Τά πάθη τά σεπτά», «Τῷ τήν ἄβατον κυμαινομένην θάλασσαν», «Τόν νυμφῶνά σου βλέπω», «Ἐρχόμενος ὁ Κύριος ἐπί τό ἑκούσιον πάθος».
Προφητεία: Πρός τό τέλος τῆς ἀκολουθίας τοῦ Νυμφίου θά ἀκούσουμε τό ἀνάγνωσμα ἀπό τόν προφήτη Ἰεζεκιήλ, πού ἔζησε στήν αἰχμαλωσία στήν Βαβυλώνα, προφήτευσε γιά τήν καταστροφή τῆς Ἱερουσαλήμ, ἀλλά καί εἶδε φοβερό ὅραμα γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.
Τήν Μεγάλη Δευτέρα τό ΠΡΩΙ
Τελεῖται ὁ ἑσπερινός μέ Προηγιασμένη θεία Λειτουργία.
Τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα διαβάζεται τό βιβλίο τῆς Ἐξόδου, πού περιγράφει τό πρῶτο, τό νομικό Πάσχα μέ τήν διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης καί τήν ἔξοδο-φυγή καί ἐλευθερία τοῦ λαοῦ ἀπό τήν Αἴγυπτο πρός τήν γῆ τῆς Ἐπαγγελίας μέ ἀρχηγό τόν Μωϋσῆ.
Ἀκόμη διαβάζεται τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ μέ τήν συγκλονιστική ἱστορία τοῦ Ἰώβ.
Τό Πρωΐ τῆς Μεγάλης Δευτέρα θά ἀκούσουμε ἐπίσης ἀπό τό Εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου τούς λόγους πού εἶπε ὁ Χριστός πρός τούς Μαθητές Του, λίγο πρίν τό Πάθος Του, γιά τό τέλος τοῦ κόσμου καί τήν Δευτέρα Παρουσία Του.
*
Τοιχογραφία τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ, ἀπό τόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Παλαιοπαναγιᾶς Ναυπάκτου
Ἀπό τήν θεολογία τῆς ἡμέρας
τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
Ὁ νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας
(ἀπόσπασμα, παραφρασμένο, ἀπό τό βιβλίο του “Δεσποτικές Ἑορτές”)
Ὁ Χριστός μέ τήν ἐνανθρώπηση καί τήν θυσία Του στόν Σταυρό ἔδειξε τήν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τό ἀνθρώπινο γένος. Γι’ αὐτό χαρακτηρίζεται «νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας». …
Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ἑρμηνεύοντας τόν ἅγιο Διονύσιο τόν Ἀρεοπαγίτη, θά πῆ ὅτι ὁ Θεός εἶναι καί ἔρως καί ἐραστόν, πού κινεῖται καί ἑλκύει πρός τόν ἑαυτόν Του τά δεκτικά τοῦ ἔρωτος. Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος θά τόν ἀποκαλέση ἔρωτα: «Ὁ ἐμός ἔρως ἐσταύρωται». …
Ὅπως ὁ ἔρωτας φέρνει σέ ἔκσταση τούς ἀνθρώπους πού ἀγαπιοῦνται, ἔτσι καί ὁ ἔρως τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους τόν ἔφερε στό νά κενωθῆ, νά γίνη ἄνθρωπος. …
Δύο εἶναι τά βασικά γνωρίσματα τοῦ ἀληθινοῦ ἐραστοῦ πρός αὐτόν πού ἀγαπᾶ.
Τό ἕνα εἶναι ὅτι θέλει νά εὐεργετῆ τόν ἐρώμενο μέ πολλά δῶρα, καί τό ἄλλο ὅτι θέλει νά πάσχη γι’ αὐτόν.
Τό δεύτερο γνώρισμα εἶναι σαφῶς ἀνώτερο ἀπό τό πρῶτο.
Ἐπειδή, ὅμως, ὁ Θεός, ὡς ἀπαθής, δέν μποροῦσε νά πάθη γιά τόν ἄνθρωπο, γι’ αὐτό «μηχανᾶται τήν κένωσιν», καί ἔπαθε στό σῶμα Του γιά νά δείξη τήν μεγάλη ἀγάπη Του πρός τόν ἄνθρωπο. …
Ὁ πάγκαλος Ἰωσήφ, τύπος τοῦ Χριστοῦ
(ἀπόσπασμα, παραφρασμένο, ἀπό τό βιβλίο του “Ἰατρική ἐν Πνεύματι ἐπιστήμη”)
Ὁ Ἰωσήφ θεωρεῖται τύπος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μέ ὅλη του τήν ζωή προτυπώνει τόν Χριστό καί τό πάθος Του. Πολλά εἶναι τά σημεῖα πού μποροῦν νά ὑπογραμμισθοῦν.
῾Ο Ἰωσήφ ἀπό φθόνο τῶν ἀδελφῶν του κατ᾿ ἀρχάς ρίφθηκε σέ λάκκο, ἀφοῦ τοῦ ἀφηρέθηκε ὁ χιτώνας: «ἐξέδυσαν (οἱ ἀδελφοί) Ἰωσήφ τόν χιτῶνα τόν ποικίλον τόν περί αὐτόν καί λαβόντες αὐτόν ἔρριψαν εἰς τόν λάκκον…» (Γεν. λζ`, 23-24). Ἔτσι καί οἱ ἀδελφοί τοῦ Χριστοῦ τόν ἐξέδυσαν καί τόν παρέδωσαν στόν θάνατο.
Ὅπως ὁ Ἰωσήφ στήν συνέχεια πωλήθηκε ὡς δοῦλος στήν Αἴγυπτο, ἔτσι καί ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου πωλήθηκε ὡς δοῦλος ἤ μᾶλλον ὡς ὁ χειρότερος τῶν κακούργων ἀπό τόν μαθητή Του, πού ὁ Ἴδιος κάλεσε στό ἀποστολικό ἀξίωμα.
Ὅπως ὁ Ἰωσήφ ἀντιμετώπισε μεγάλο πειρασμό ἀπό τήν γυναίκα τοῦ Πετεφρῆ καί κατόρθωσε νά νικήση, «καταλιπών τά ἱμάτια αὐτοῦ ἐν ταῖς χερσίν αὐτῆς καί ἔφυγε καί ἐξῆλθεν ἔξω» (Γεν. λθ`, 12), ἔτσι καί ὁ Χριστός ἀντιμετώπισε μεγάλο πειρασμό ἀπό τήν ἀνθρώπινη κακία καί μέ τήν θεότητά Του νίκησε τόν θάνατο καί τόν διάβολο. Μπορεῖ νά Τοῦ κράτησαν τά ἐνδύματα, μπορεῖ νά Τόν θανάτωσαν, ἀλλ’ ὅμως μέ τόν θάνατό Του κατανίκησε τό κράτος τοῦ θανάτου.
Ὅπως ὁ Ἰωσήφ ἀφοῦ συκοφαντήθηκε κλείσθηκε στήν φυλακή, ἔτσι καί ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἀφοῦ συκοφαντήθηκε θανατώθηκε καί κατέβηκε στόν Ἅδη.
Καί ὅπως ὁ Ἰωσήφ μέσα ἀπό τήν φυλακή ἐξῆλθε νικητής καί ἀναδείχθηκε βασιλεύς τῆς Αἰγύπτου, ἔτσι καί ὁ Χριστός ἐξῆλθε ἀπό τόν ἅδη θριαμβευτής καί ἔγινε ὁ Βασιλεύς τοῦ νέου Ἰσραήλ, τοῦ Ἰσραήλ τῆς Χάριτος. «Ὁ Κύριος ἐβασίλευσεν εὐπρέπειαν ἐνεδύσατο».
Αὐτές οἱ θαυμαστές ὁμοιότητες συνετέλεσαν, ὥστε ὁ Ἰωσήφ ὁ πάγκαλος νά θεωρῆται τύπος τοῦ Χριστοῦ.
Τροπάριο τῶν ἀποστίχων γιά τήν ξηρανθεῖσα συκῆ
Ἀδελφοί, ἀφοῦ φοβηθοῦμε τό ἐπιτίμιο πού ἔλαβε ἡ συκῆ γιά τήν ἔλλειψη καρπῶν καί ξεράθηκε, ἄς φέρουμε καρπούς ἀξίους τῆς μετανοίας στόν Χριστό, σέ Αὐτόν πού μᾶς παρέχει τό μέγα ἔλεος.
