Διαφθορά και μίζες εκατομμυρίων στον ΟΗΕ: Παραίτηση – κόλαφος του αναπληρωτή γενικού γραμματέα

«Ο γενικός γραμματέας Μπαν Κι Μουν είναι ένας αξιόλογος άνθρωπος και τα Ηνωμένα Έθνη διαθέτουν πολλούς έξυπνους, γενναίους και ανιδιοτελείς ανθρώπους. Δυστυχώς πολλοί άλλοι δεν διαθέτουν το ηθικό υπόβαθρο και τις επαγγελματικές ικανότητες για να υπηρετούν στον ΟΗΕ. Χρειαζόμαστε έναν ΟΗΕ όπου θα ηγούνται άνθρωποι για τους οποίους το να κάνει κανείς το σωστό είναι το λογικό και το αναμενόμενο.»

Οι απόψεις αυτές ανήκουν στον παραιτηθέντα αναπληρωτή γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Άντονι Μπάνμπιουρι, έναν υπάλληλο καριέρας ο οποίος φεύγοντας καταγγέλλει «τέρατα και σημεία» για τη γραφειοκρατία του Οργανισμού που φτιάχτηκε έτσι ώστε να καλύπτει καταχρήσεις και διασπάθιση πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.

Η αφήγησή του είναι εξαιρετικά αποκαλυπτική. Αρχικά περιγράφει την πορεία του μέσα στον Οργανισμό.

Εργαζόμουν για τα Ηνωμένα Έθνη το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων τριών δεκαετιών. Ήμουν υπεύθυνος για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αϊτή τη δεκαετία του 1990 και υπηρέτησα στην πρώην Γιουγκοσλαβία στη διάρκεια της γενοκτονίας στη Σρεμπρένιτσα. Ηγήθηκα της αρωγής μετά το τσουνάμι στον Ινδικό ωκεανό και στον σεισμό της Αϊτής, σχεδίασα την αποστολή για την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου της Συρίας και πιο πρόσφατα ηγήθηκα της αποστολής κατά του Έμπολα στη Δυτική Αφρική. Νοιάζομαι πολύ για τις αρχές τις οποίες τα Ηνωμένα Έθνη από ιδρύσεώς τους έχουν ως αποστολή να προωθούν. Και για αυτό αποφάσισα να φύγω.

Ο κόσμος είναι αντιμέτωπος με πολλές τρομακτικές κρίσεις, από την απειλή της κλιματικής αλλαγής ως τα θερμοκήπια τρομοκρατών σε χώρες όπως η Συρία, το Ιράκ και η Σομαλία. Τα Ηνωμένα Έθνη βρίσκονται σε μια μοναδικά προνομιακή θέση να αντιμετωπίζουν αυτές τις απειλές και κάνουν αξιόλογη δουλειά προστατεύοντας πολίτες και προσφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια στο Νότιο Σουδάν και αλλού. Αλλά ως προς τη συνολική αποστολή τους, εξαιτίας της κακοδιαχείρισης, τα Ηνωμένα Έθνη αποτυγχάνουν.

Αναπληρωτής γενικός γραμματέας

Πριν από έξι χρόνια έγινα αναπληρωτής γενικός γραμματέας, με έδρα τη Νέα Υόρκη. Γνώριζα από γραφειοκρατία, αλλά δεν ήμουν προετοιμασμένος για τις οργουελικές νουθεσίες και την περίπλοκη λογική που διέπει αυτό το μέρος.

Αν κλείδωνες μια ομάδα σατανικών ιδιοφυϊών σε ένα εργαστήριο, δεν θα κατάφερναν να δημιουργήσουν μια γραφειοκρατία τόσο τρελά περίπλοκη, η οποία χρειάζεται τόσο μεγάλη προσπάθεια, αλλά στο τέλος δεν μπορεί να επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Το σύστημα είναι μια μαύρη τρύπα στην οποία εξαφανίζονται εκατομμύρια δολάρια των φορολογουμένων και ποτέ κανείς δεν τα ξαναβλέπει.

Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι το αρτηριοσκληρωτικό προσωπικό. Τα Ηνωμένα Έθνη χρειάζεται να προσελκύουν και γρήγορα να αξιοποιούν τα καλύτερα ταλέντα του πλανήτη. Ωστόσο, χρειάζονται 213 ημέρες για να προσλάβουν κάποιον. Στη διάρκεια της κρίσης του Έμπολα ήμουν απελπισμένος να βρω ικανό προσωπικό και, παρ’ όλα αυτά, μου είπαν ότι δεν μπορούσε κάποιος να ταξιδέψει από το Νότιο Σουδάν στην Γκάνα αν δεν λάμβανε εκ νέου ιατρική άδεια.

Κανείς δεν λογοδοτεί

Πολεμούσαμε μια ασθένεια που σκότωσε πολλές χιλιάδες και απειλούσε να βγει εκτός ελέγχου και, παρ’ όλα αυτά, περιμέναμε επί εβδομάδες τα χαρτιά ενός υγιούς συναδέλφου. Ένας από τους λόγους αυτής της δυσλειτουργίας είναι ότι κανείς δεν χρειάζεται να λογοδοτήσει σε κανέναν. Αυτή τη στιγμή σε μια ειρηνευτική αποστολή υπάρχει ένας επιτελάρχης που είναι γνωστό ότι δεν είναι ικανός. Πολλοί έχουν προσπαθήσει να τον ξεφορτωθούν, αλλά αν δεν έχει διαπράξει κάποιο σοβαρό έγκλημα, αυτό είναι αδύνατο στα Ηνωμένα Έθνη. Τα τελευταία έξι χρόνια δεν γνωρίζω να έχει γίνει ούτε μία απόλυση σε διεθνείς αποστολές – ή απλά επίπληξη.

Πολιτικά συμφέροντα

Ένα δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι πολλές αποφάσεις λαμβάνονται βάσει πολιτικών συμφερόντων και όχι βάσει των αξιών που υπηρετεί ο ΟΗΕ. Οι ειρηνευτικές αποστολές συχνά δεν έχουν ξεκάθαρους στόχους ή σχέδιο εξόδου, με αποτέλεσμα να υποχρεώνονται κυβερνήσεις να αποχωρήσουν αποσπώντας την προσοχή από τα βαθύτερα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα και κοστίζοντας δισεκατομμύρια δολάρια.

Η γραφειοκρατία πρέπει να εργάζεται για τις αποστολές της και όχι το αντίστροφο. Ενα καλό σημείο εκκίνησης θα ήταν η αναβάθμιση του προσωπικού μας. Επιπλέον, όλα τα διοικητικά έξοδα πρέπει να έχουν ένα ανώτατο όριο και η διαχείριση των εξόδων θα πρέπει να γίνεται από έναν ανεξάρτητο αξιωματούχο που θα λογοδοτεί στον γενικό γραμματέα.