Μανιφέστο Παπαγγελόπουλου για ριζικές αλλαγές στη Δικαιοσύνη

Αποκαλύπτουμε τις βαθιές τομές που θα κάνει – Ειδικό σώμα κομάντος για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής

MΑΝΙΦΕΣΤΟ για ριζικές ανατροπές στο νευραλγικό χώρο της Δικαιοσύνης συνιστά η συνέντευξη – φωτιά του Δημήτρη Παπαγγελόπουλου.

Στη μακρόχρονη πορεία του σε κορυφαίες θέσεις απέκτησε πολύτιμη εμπειρία γιατί γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα από τι πάσχει το δικαστικό σύστημα και γι΄ αυτό οι πρωτοβουλίες που προανήγγειλε συνιστούν επανάσταση για να ανταποκριθεί η Δικαιοσύνη στις απαιτήσεις της κοινωνίας και στα σημερινά σύνθετα δεδομένα.

Σε καμία περίπτωση ο Δημήτρης Παπαγγελόπουλος δεν επιχείρησε να κρύψει τα προβλήματα, όπως συνήθιζαν οι προκάτοχοί του.

Άλλωστε δεν είναι επαγγελματίας πολιτικός αλλά επιστρατευμένος στην κυριολεξία για να προσφέρει με την πολύτιμη εμπειρία του και τις γνώσεις στην αναβάθμιση της Δικαιοσύνης.

Εκτός από τις μεγάλες αλλαγές τις οποίες περιέγραψε στη συνέντευξή του ο Δημήτρης Παπαγγελόπουλος τόλμησε να τα βάλει και με μια μειοψηφία δικαστών, οι οποίοι συνεχίζουν να λειτουργούν με πρακτικές συντεχνίας.

Δεν μάσησε τα λόγια του, τους κατήγγειλε δημόσια και κάλεσε την πλειοψηφία των έντιμων δικαστών να τους απομονώσουν.

Έχοντας μόνιμο στρατηγικό προσανατολισμό την προστασία του δημόσιου συμφέροντος προανήγγειλε τη δημιουργία ειδικού σώματος από κομάντος, οι οποίοι θα αντιμετωπίζουν τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά στο δημόσιο.

Πρόκειται για μια υπηρεσία που παραπέμπει στα αμερικανικά πρότυπα αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής, η οποία δεν θα έχει σχέση με το γραφειοκρατικό σύστημα του δημοσίου, αλλά θα υπάγεται απευθείας στον οικονομικό εισαγγελέα θα έχει αυτόνομο ρόλο και αυτοδύναμη παρουσία.

Οι οικονομικοί εισαγγελείς χρησιμοποιώντας τους κομάντος της νέας υπηρεσίας θα έχουν τη δυνατότητα άμεσης αντιμετώπισης των κρουσμάτων διαφθοράς, φοροδιαφυγής, πελατειακών σχέσεων συναλλαγής και διαπλοκής.

Σε αντίθεση με τη σημερινή γραφειοκρατική λειτουργία του ΣΔΟΕ, η νέα υπηρεσία θα είναι ευέλικτη, ενώ οι οικονομικοί εισαγγελείς οι οποίοι θα προΐστανται θα έχουν τη δυνατότητα να εκδίδουν άμεσα εντάλματα για τη διερεύνηση υποθέσεων δημόσιου συμφέροντος.

Η συνέντευξη

Ολόκληρη η βαρυσήμαντη συνέντευξη Παπαγγελόπουλου στο ΑΠΕ έχει ως εξής:

Σε πρόσφατη δήλωσή σας στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, αναφερόμενος στη νομοθέτηση του «πόθεν έσχες» μιλήσατε για «αυτοτραυματισμό» της Δικαιοσύνης και προαναγγείλατε ότι στη συζήτηση που θα γίνει στη Βουλή θα αποκαλυφθούν πολλά. Σας ρωτάω ευθέως λοιπόν κ. υπουργέ: Η κυβέρνηση πιστεύει πως στους κόλπους της Δικαιοσύνης υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς;

Δεν ζούμε σε κοινωνία αγγέλων. Άλλωστε ανάμεσα και στους αγγέλους υπάρχει και ο πεπτωκώς άγγελος. Επομένως τη διαφθορά μπορεί να την βρει κανείς παντού. Όπου δε, υπάρχει εξουσία και δύναμη, ιστορικά έχει αποδειχθεί, ότι τα κρούσματα διαφθοράς αυξάνονται. Σε περιόδους κρίσης και έκπτωσης ηθικών αξιών τα κρούσματα πολλαπλασιάζονται. Παρόλα αυτά οι Έλληνες δικαστές και εισαγγελείς συγκριτικά με την υπόλοιπη κοινωνία θέλω να πιστεύω έχουν πολύ λιγότερο διαβρωθεί. Επειδή όμως η Δικαιοσύνη οφείλει να είναι άσπιλη και αμόλυντη, η παραμικρή κηλίδα είναι εμφανής στον πάλλευκο χιτώνα της και λεκιάζει την εικόνα της. Θέλω όμως να προσθέσω ότι πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα στην απονομή της Δικαιοσύνης είναι η αλαζονεία, η υπέρμετρη σκληρότητα που επιδεικνύουν ενίοτε οι λειτουργοί της, καθώς και κάθε είδους εξάρτησή τους από υπέρμετρες φιλοδοξίες και εμμονές προσωπικές, ιδεολογικές, ακόμα και ιδεοληπτικές κλπ.

Εναπόκειται στην συντριπτική πλειοψηφία των υγειών δικαστικών λειτουργών, να βάλουν σε καραντίνα και να απομονώνουν τους ελάχιστους «ασθενείς» που προσβάλουν την ιδέα της Δικαιοσύνης και αδικούν με τη συμπεριφορά τους και τις αποφάσεις τους, τους υπόλοιπους «υγιείς» συναδέλφους τους.

Με τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ που δεν δίνουν δυνατότητα οικονομικού ελέγχου πέραν της πενταετίας δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στους ελέγχους των αποκαλούμενων «λιστών φοροφυγάδων». Πώς σκοπεύει η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει αυτό το θέμα;

Τα προβλήματα υπάρχουν μέχρι να λυθούν. Η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να πατάξει τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά. Τα αρμόδια Υπουργεία σύμφωνα με τις εντολές του πρωθυπουργού, είναι σταθερά προσηλωμένα στον μεγάλο αυτό στόχο. Ειδικότερα η Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, της οποίας έχω τη χαρά και την τιμή να προΐσταμαι, με επικεφαλής τον ακάματο και εξαίρετο γενικό γραμματέα της τον κ. Χρήστου, επεξεργάζεται λύσεις που θα επιλύσουν πολλά από τα προβλήματα που υπάρχουν. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω, ότι άμεσα θα νομοθετηθεί η ίδρυση ενός νέου ευέλικτου και αποτελεσματικού ελεγκτικού μηχανισμού, που θα υπάγεται αποκλειστικά στον Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος με αποστολή τη διερεύνηση τέλεσης μείζονος ποινικής απαξίας φορολογικών και οποιονδήποτε άλλων συναφών οικονομικών εγκλημάτων σε βάρος του ελληνικού δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολύ σύντομα άλλος ένας στρατηγικός στόχος της κυβέρνησης θα επιτευχθεί παρ’ όλες τις κρυφές ή φανερές αντιδράσεις κάποιων.

Η αταλάντευτη πολιτική βούληση της κυβέρνησης για πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς έχει εμπλουτισθεί με την πολύτιμη πείρα που αποκτήσαμε και γιατί όχι με τα διδάγματα και των δικών μας λαθών.

Σας διαβεβαιώνω, το 2018 θα είναι έτος μεγάλων εκπλήξεων. Για τους πολλούς που διψούν για δικαιοσύνη οι εκπλήξεις θα είναι ευχάριστες και για κάποιους άλλους οδυνηρές.

Στο ίδιο θέμα, θα ήθελα να σας θέσω όμως και έναν άλλον προβληματισμό που υπάρχει. Αν ένας ελεγκτικός μηχανισμός δεν μπορεί να ενεργήσει την κατάλληλη στιγμή με τους κατάλληλους τρόπους δικαιούται να «ψάχνει» αενάως τους φορολογούμενους για να διορθώσει δικές του παραλείψεις; Εν τέλει είμαστε όλοι φοροφυγάδες μέχρις αποδείξεως του εναντίου κ. υπουργέ;

Η παραγραφή είναι θεσμός του δικαίου και αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τον νομικό μας πολιτισμό. Κατά την άποψή μου δεν ευθύνεται η παραγραφή για τα προβλήματα που ανακύπτουν στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς. Κυρίως ευθύνεται η έλλειψη πολιτικής βούλησης του παλαιού πολιτικού συστήματος να θεραπεύσει με τις κατάλληλες πρωτοβουλίες την ανεπάρκεια, την ολιγωρία ακόμα και τη δόλια συμπεριφορά των ελεγκτικών μηχανισμών.

Υποκύπτω με μεγάλη μου χαρά στον πειρασμό να προσθέσω ότι ενίοτε υπήρχε πολιτική βούληση αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Προς την κατεύθυνση της συγκάλυψης και της ατιμωρησίας έκνομων συμπεριφορών και δραστών.

Πριν αρκετούς μήνες στελέχη μεγάλης εταιρείας κατέφυγαν στις αμερικανικές αρχές για να καταγγείλουν ένα εκτεταμένο σύστημα διαφθοράς που εφάρμοζε η εργοδότριά τους -και στην Ελλάδα. Χρησιμοποιώ σκόπιμα τον όρο «κατέφυγαν» και όχι προσέφυγαν. Νομίζετε πως κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό στην Ελλάδα; Έχουμε εξασφαλίσει πλήρως τη δυνατότητα πρόσβασης μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος να αναφέρουν κρούσματα μεγάλης διαφθοράς και τις συνθήκες απόλυτης προστασίας τους;

Για πρώτη φορά με τον ν. 4254/2014 καθιερώθηκε η προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος. Εκτιμώ ότι οι διατάξεις του δεν είναι ούτε επαρκείς ούτε αποτελεσματικές.

Η ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers) αποτελεί μια από τις προτεραιότητες της Γενικής Γραμματείας για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς και έχει ενταχθεί στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Διαφθοράς ως στόχος με αριθμό 33.

Για τη συγκεκριμένη δράση του στρατηγικού μας σχεδίου παρέχεται ήδη τεχνική βοήθεια από τον ΟΟΣΑ. Πρόκειται για την τεχνική βοήθεια που λαμβάνει η χώρα μας στον τομέα καταπολέμησης της διαφθοράς από τον Οκτώβριο του 2016 όταν υπογράφηκε η σχετική σύμβαση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ, με δικαιούχο τη Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς.

Στόχος μας είναι να επεκταθεί το καθεστώς προστασίας και στα άτομα που παρέχουν πληροφορίες και για άλλες υποθέσεις σοβαρής εγκληματικότητας, όπως φοροδιαφυγή, νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα, εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος κλπ και να διασφαλιστεί η σαφήνεια και η ενιαία εφαρμογή ενός θεσμικού πλαισίου για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα.

Η κυβέρνηση είχε προαναγγείλει ότι θα αλλάξει τον νόμο για την προστασία των μαρτύρων, επεκτείνοντας τη νομοθετική πρωτοβουλία και στον ιδιωτικό τομέα, αφού τώρα ισχύει μόνο για καταγγελίες διαφθοράς στο Δημόσιο. Πότε θα είναι έτοιμος ο νόμος κ. υπουργέ;

Έχει συσταθεί με την, με αριθμό 55325/8-8-2017, απόφαση του αρμόδιου Υπουργού Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων νομοπαρασκευαστική επιτροπή για όλα τα θέματα που προανέφερα. Αναμένεται πολύ σύντομα το πέρας των εργασιών της και αμέσως μετά θα υπάρξει νομοθετική πρωτοβουλία.

Η Γαλλία νομοθέτησε πριν λίγο καιρό ένα αυστηρό πλαίσιο για θέματα διαφθοράς, εισάγοντας στους επικεφαλής μεγάλων εταιριών το «καθήκον πρόληψης διαφθοράς» με προσωπική ευθύνη και υποχρέωσή τους να διαχειρίζονται κινδύνους διαφθοράς. Με τον ίδιο νόμο αποφασίστηκε η δημιουργία μητρώου «λομπιστών» ώστε να μην εμφανίζονται φαινόμενα, όπως και στη χώρα μας, να παρέχονται «υπηρεσίες λόμπινγκ» από διάφορα πρόσωπα -και δημοσιογράφους- που δεν δηλώνουν ποιους εκπροσωπούν. Θα μπορούσε και στην Ελλάδα να δημιουργηθεί αντίστοιχο πλαίσιο;

Όπως έχω δηλώσει και άλλη φορά, η μάχη του καλού με το κακό συναντάται σε όλες τις θρησκείες και τα φιλοσοφικά ρεύματα και είναι αέναη.

Για να νικήσεις όμως σε μια δύσκολη και μακροχρόνια μάχη απαιτείται να διαθέτεις καλό στρατηγό, υψηλό φρόνημα, ηθικό πλεονέκτημα και τον αναγκαίο εξοπλισμό.

Η κυβέρνηση επειδή έχει πρωθυπουργό τον Τσίπρα, διαθέτει υψηλό φρόνημα, το ηθικό της πλεονέκτημα είναι αδιαμφισβήτητο, θα εμπλουτίσει και το νομικό της οπλοστάσιο με ό,τι χρειάζεται. Στον τομέα καταπολέμησης της διαφθοράς και της διαπλοκής θα πάρουμε όλες τις αναγκαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες και δεν θα διστάσουμε να επωφεληθούμε επιτυχημένων αλλοδαπών πρακτικών και μεθόδων, τις οποίες θα προσαρμόσουμε στην ελληνική πραγματικότητα. Το καλό αυτή την εποχή στην Ελλάδα είναι πάνοπλο ηθικά και θα παραμείνει για πολλά χρόνια κυρίαρχο στο πεδίο της μάχης.

Θα μου επιτρέψετε να κλείσω με μια επισήμανση. Κάποιοι προσπαθούν να αμφισβητήσουν το ηθικό πλεονέκτημα της κυβέρνησης. Αυτό γίνεται κυρίως γιατί όσο περνάει ο καιρός, αντιλαμβάνονται ότι τροχοπέδη στις επιδιώξεις τους για παλινόρθωση του παλιού πολιτικού συστήματος είναι το φαύλο παρελθόν του και η σύγκρισή του με την ηθική υπεροπλία της κυβέρνησης.

Ας μη ματαιοπονούν. Ο λαός έχει και μνήμη και κρίση. Άλλωστε οι λυσσαλέες προσπάθειές τους να πλήξουν το ηθικό πλεονέκτημα της κυβέρνησης αποδεικνύει ότι αυτό υπάρχει και παραμένει ισχυρό. Προσπαθούν λοιπόν να το εξουδετερώσουν με κάθε τρόπο, με ψέματα και με συκοφαντίες. Αποτυγχάνουν όμως, γιατί με αυτό τον τρόπο επιβεβαιώνουν την ύπαρξή του. Δεν επιτίθεται κανείς σε κάτι που δεν υπάρχει.