Ένα σημαντικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι «τι είδους Πόλη θέλουμε».
Η Πόλη μας λόγω της μακραίωνης ιστορίας της αλλά και του πολιτιστικού της χαρακτήρα είναι γνωστή σ’ όλον τον κόσμο, επί πλέον ως διοικητικό και γεωγραφικό κέντρο του νέου Δήμου Ναυπακτίας αντιμετωπίζει μια σειρά προκλήσεων που αφορούν τόσο τη μορφή της όσο και την λειτουργία της.
Τα παραπάνω, λοιπόν, επηρεάζουν θετικά την σκέψη προκειμένου να οραματιζόμαστε ένα καλύτερο αύριο και να έχουμε μεγαλόπνοα σχέδια για την Πόλη μας, όμως δυσκολευόμαστε από την γενικότερη οικονομική δυσπραγία , την κατήφεια της εποχής, και την έλλειψη πόρων.
Οι συνθήκες λοιπόν μας οδηγούν, εάν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, να έχουμε οράματα δύο ταχυτήτων. Τα βραχυπρόθεσμα: μια πόλη καθαρή, ασφαλή, αλληλέγγυα, πιο φιλική στον χρήστη. Και τα μακροπρόθεσμα: μια πόλη ανθρώπινη, ελκυστική στον επισκέπτη, στην οποία θα μπορούμε να περπατάμε, πράσινη, με καθαρή παραλία και απολαμβάνοντας την φυσική της ομορφιά. Μια πόλη με ταυτότητα – πόλος πολιτισμού αντάξια της Ιστορίας της.
Οι στόχοι αφού ιεραρχηθούν θα καθορίσουν το πώς θα προχωρήσουμε, γιατί πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, λειτουργικοί, βιώσιμοι και ωφέλιμοι. Στους στόχους αυτούς οφείλουμε να συνεισφέρουμε όλοι. Το ενδιαφέρον που δείχνουμε για το σπίτι μας ας το δείξουμε και για την Πόλη μας.
Απαραίτητο εργαλείο για την υλοποίηση των μακροπροθέσμων στόχων είναι η δημιουργία ενός στρατηγικού σχεδιασμού που θα προσδιορίζει την ταυτότητα της Πόλης.
Σήμερα υπάρχει επιτακτική ανάγκη , να δοθεί ένας βηματισμός προκειμένου 1) να αποκτήσει «έναν μπούσουλα» του οποίου τα χαρακτηριστικά θα βοηθήσουν στην εξωστρέφεια και στην εξέλιξή της 2) θα δώσουν στους κατοίκους της και στις επηρεαζόμενες όμορες περιοχές την δυναμική που χρειάζεται η ανάπτυξη της πόλης μέσα από παρεμβάσεις – δράσεις – λύσεις, και 3) να δοθούν οι κατάλληλες λύσεις στις απαιτήσεις και τις προσδοκίες της ζωής των κατοίκων της.
Οι προτεινόμενες λύσεις, θα πρέπει να είναι ρεαλιστικές και υλοποιήσιμες, σε σχέση πάντα τις δυσμενείς οικονομικές συγκυρίες, οι οποίες όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποτελούν δικαιολογία για παρατεταμένη στασιμότητα , πόσο μάλλον για αναχρονιστικές πρακτικές (έργα χωρίς μελέτη – σχεδιασμό και διαβούλευση), προκειμένου η Πόλη να ανακτήσει τον ιστορικό, πολιτιστικό και τουριστικό της ρόλο, ως τοπόσημο.
- Αν μπει κανείς στο μυαλό ενός αρχιτέκτονα πως θα ήταν η πόλη πιο «τουριστικά» ελκυστική για τον ίδιο αλλά και για τον τουρίστα;
Η Πόλη μας από μόνη της είναι ελκυστική λόγω της φυσικής της ομορφιάς αλλά και της πολιτιστικής της κληρονομιάς, επομένως θεωρώ τυχερό τον εαυτό μου που ζω σ’ αυτήν την Πόλη.
Αναζητώντας τρόπους με τους οποίους μπορεί να αναδειχθεί η πόλη μας πιο ελκυστική τουριστικά, αλλά και περισσότερο φιλική για τους κατοίκους θεωρώ ότι πρέπει 1) να δοθεί έμφαση στο ιστορικό της κέντρο με τη αξιοποίηση και την ανάδειξή του, μεταξύ των άλλων, του «Στενοπάζαρου» και των παλαιών μονοπατιών επικοινωνίας της περιοχής Λιμένος με την άνω περιοχή του Κάστρου, 2) να ενισχυθούν οι υποδομές στους κοινόχρηστους χώρους και χώρους αναψυχής (παραλιακό μέτωπο, πλατείες, άλση κλπ) , 3) να δημιουργηθούν οι προοπτικές εκείνες που θα προσφέρουν στον επισκέπτη την ήπια και ασφαλή μετάβασή του στους παραπάνω χώρους με κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, σήμανση και άμεση εξεύρεση χώρων στάθμευσης. 4) Η ενημέρωση του επισκέπτη που θα αφορά τους αντιπροσωπευτικούς χώρους (παραλίες κλπ) και τα μνημεία της Πόλης μας πρέπει να είναι εύκολο- προσβάσιμη και λειτουργική. 5) Η δημιουργία Μουσείου σύμφωνα με το brand name του Λεπαντο και συνεδριακού κέντρου
Είναι πολύ σημαντικό να λειτουργήσει υποστηρικτικά στο ιστορικό κέντρο η υπόλοιπη Πόλη ,έτσι ώστε η μετάβαση από το ένα κομμάτι στο άλλο να γίνεται ισορροπημένα χωρίς τρομακτικές αντιθέσεις, τουλάχιστον σε επίπεδο σωστής κυκλοφοριακής σύνδεσης με πεζοδρομήσεις και ήπιας κυκλοφορίας δρόμους Ένας τουρίστας συνήθως μετακινείται πεζός στο κέντρο της Πόλης μέσα από ένα ορατό , ασφαλές και σωστά σχεδιασμένο προς όλους δίκτυο πεζοδρόμων.
- Μιλώντας για επανασχεδιασμό μιάς πόλης τι θέλετε να πείτε:
Η μορφή μιας πόλης ως προς τον σχεδιασμό έχει 3 επίπεδα: τη χωροταξία (δηλαδή που τοποθετείται μια κατασκευή, ώστε να υπάρχει αρμονία), την πολεοδομία (στο σχεδιασμό περιοχών) και τις διάφορες κλίμακες της αρχιτεκτονικής (ένα μεμονωμένο κτίριο ή ένα σύμπλεγμα).
Ο σχεδιασμός της Πόλης μπορεί να εξασφαλίσει ποιότητα ζωής, εάν υπάρχει ένα όραμα για το μέλλον, που να περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερους χρήστες της πόλης αυτής.
Προκειμένου να ενισχυθεί η εικόνα της Πόλης το βλέμμα του Δήμου θα έπρεπε να στραφεί στο ιστορικό κέντρο και στην παραθαλάσσια ακτογραμμή..
Αρκετοί τουρίστες που επισκέπτονται την Πόλη μας θεωρούν ότι θα δουν μνημεία και κτίρια που παραπέμπουν στην αρχαιότητα ή ότι θα ζήσουν έστω νοερά την Ναυμαχία του Lepanto και θα συνομιλήσουν με τον Θερβάντες.
Αυτό ακριβώς πρέπει να έχει στο μυαλό του ο αρχιτέκτονας κάθε φορά που πρόκειται να παρέμβει στο ιστορικό κέντρο της Πόλης μας.
Το ιστορικό κέντρο δεν πρέπει να είναι αποκλειστικά προϊόν τουριστικής εκμετάλλευσης, αλλά να λειτουργεί ως ένα τοπόσημο ολόκληρης της πόλης και ως ζωντανός πυρήνας κατοίκησης με πλεονεκτήματα και όχι με προβλήματα. Η αξιοποίηση και η ανάδειξή του πρέπει να αντιμετωπιστεί συνολικά με την διενέργεια ενός διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού τα οφέλη του οποίου θα είναι πολλαπλά .
- Μπορείτε να μας διαφωτίσετε στο εξής: Τι σημαίνει κοινόχρηστος/ δημόσιος χώρος και πότε κάποιος αυθαιρετεί;
Δημόσιοι χώροι είναι οι χώροι που ανήκουν σε όλους, οι χώροι που εγκαθίστανται στην συνείδησή μας και αποκτούν πρόσβαση στις συνήθειές μας. Είναι οι χώροι που έχουμε αγαπήσει και τους έχουμε συνδέσει με την προσωπική μας ζωή.
Αναλυτικότερα, δημόσιοι χώροι είναι αυτοί που προορίζονται από την πολεοδομική νομοθεσία και τον Αστικό Κώδικα για κοινή χρήση π.χ. οδοί, πλατείες, άλση, αιγιαλός, παραλία, λιμάνια, όχθες λιμνών και ποταμών, δημόσια δάση. Περαιτέρω δημόσιος χώρος θεωρείται και κάθε άλλος, ανοικτός και ελευθέρως προσβάσιμος σε απροσδιόριστο αριθμό προσώπων, χώρος ο οποίος με οποιοδήποτε νόμιμο τρόπο (π.χ. οικοδομική άδεια) έχει τεθεί σε κοινή χρήση. Στην τελευταία περίπτωση μπορεί να ανήκουν μεγάλα εμπορικά κέντρα, ειδικά πάρκα, χώροι αναψυχής, κ.λπ. Στους δημόσιους χώρους συγκαταλέγονται, τέλος, και οι σταθμοί διακίνησης επιβατών με μέσα μαζικής μεταφοράς, όπως μετρό, κτίρια επιβατών του αεροδρομίου, κ.λπ., χώροι δηλαδή προσβάσιμοι σε απεριόριστο αριθμό ατόμων, που όμως μπορεί να είναι και κλειστοί και η είσοδος σε αυτούς ελεγχόμενη.
Με λίγα λόγια ότι είναι το σαλόνι για το σπίτι μας, είναι ο δημόσιος χώρος για την Πόλη. Γι αυτό λοιπόν η ποιότητα του δημόσιου χώρου αντικατοπτρίζει το επίπεδο διαβίωσης των κατοίκων της πόλης, αποτυπώνει την ταυτότητά της και συνιστά προνομιακό χώρο προβολής των οικονομικών πολιτικών και κοινωνικών σχέσεων.
Ο δημόσιος χώρος αποτελείται από τρεις διαστάσεις τόσο από τα κτίρια που τον περιβάλλουν αλλά και τα στοιχεία εξοπλισμού που τον συνοδεύουν (δάπεδο, φωτιστικά, γλυπτά, τραπ/σματα, φυτά κ.λ.π.) όπως επίσης και από τους ίδιους τους πολίτες που τον χρησιμοποιούν καθημερινά. Ας μην ξεχνάμε ότι ο δημόσιος χώρος και εξ ορισμού αφορά όλους τους ανθρώπους και ανήκει στην κοινωνική συλλογικότητα. Ο δημόσιος χώρος άλλωστε στις πόλεις έχει τη δυνατότητα να μεταβάλλεται στο χρόνο και χώρο αφού αποτελούνται από στοιχεία εφήμερα ενώ πολλοί παράγοντες δημιουργούν τις προϋποθέσεις αυτής της μεταβλητότητας.
Τις περισσότερες φορές, δυστυχώς, στην Ελλάδα ο δημόσιος χώρος συνήθως προκύπτει συμπτωματικά, ως περίσσευμα από την ανοικοδόμηση, κι όχι ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολεοδομικών πρωτοβουλιών και κυκλοφοριακών παρεμβάσεων. Η ταυτότητά του συντίθεται από ένα μωσαϊκό χώρων, όπως πλατείες, πεζόδρομοι κλπ.
Με δεδομένο ότι ο δημόσιος χώρος αποτελεί το βασικό περιουσιακό στοιχείο της πόλης, πάνω στο οποίο αναπτύσσεται η οικονομική και κοινωνική ζωή της, η ορθή διαχείρισή του οφείλει να είναι συνολική, μελετημένη και τεκμηριωμένη ως προς τα αποτελέσματά της. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί πλέον να είναι αποδεκτές επεμβάσεις αποσπασματικές και πρακτικές που διέπονται από ιδιοκτησιακή λογική. Ο Δήμος οφείλει να συντάσσει κανονισμό κοινοχρήστων χώρων και να τον εφαρμόζει. Στην περίπτωση που κανονισμός δεν τηρείται ο υπαίτιος αυθαιρετεί .
- Παρατηρούνται μικρές ή μεγάλες αυθαιρεσίες σήμερα στην Πόλη μας και τι επιπτώσεις υπάρχουν εις βάρος της ομορφιάς , της προσδοκώμενης ταυτότητας της και της λειτουργικότητας της πόλης;
Ο δημόσιος, δηλαδή, αστικός χώρος και η μορφή του αποτελούν τον καθρέφτη της κοινωνικής σύστασης της πόλης και των σχέσεων μεταξύ των κατοίκων της, «το παράθυρο στην ψυχή της πόλης». Γι’ αυτό το λόγο, μάλιστα, η σχέση του δημοσίου και ιδιωτικού σε μία κοινωνία αντικατοπτρίζει το βαθμό ακμής ή παρακμής της Πόλης. Όταν διαταράσσεται η σχέση αυτή αυτόματα δημιουργούνται αρνητικές επιπτώσεις στο σύνολο της με εμφανή σημάδια παρακμής.
Μέσω των παρεμβάσεων σε επίπεδο αυθαίρετης κατάληψης , η εικόνα της πόλης, του κοινωνικού συνόλου και η καθημερινότητα φαίνεται να επηρεάζεται με την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου χώρου από το ίδιο το «γεγονός», που παίρνει ρόλο διαρθρωτικού παράγοντα.
Μια γενική εικόνα της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου και των αγαθών που συνήθως συναντούμε στον ελληνικό χώρο μπορούν να συνοψιστούν στα εξής: Η κατάληψη – οικειοποίηση του δημόσιου χώρου (πλατειών και πεζοδρόμων κατά κύριο λόγο) από καφετέριες, καταστήματα, αυτοκίνητα (είτε νόμιμα, είτε παράνομα) και απαγόρευση χρήσης χωρίς το «κατάλληλο» αντίτιμο. Η κατάληψη των δρόμων από αυτοκίνητα, χωρίς την δυνατότητα άνετης κίνησης και πρόσβασης σε διάφορους δημόσιους χώρους.
Η δημιουργία μιας πόλης για το αυτοκίνητο (τον κατεξοχήν κινούμενο ατομικό ιδιόκτητο «χώρο») και όχι για τους πεζούς. Η ιδιωτικοποίηση της παραθαλάσσιας ζώνης και η κατάληψη των παραλιών από ομπρέλες, ξαπλώστρες, αναψυκτήρια κ.α. πέραν της νομίμου παραχώρησης .
- Ποια είναι η εικόνα της Ναυπάκτου τα τελευταία χρόνια;
Η Ναύπακτος , τα τελευταία 35 χρόνια, έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της τη ραγδαία εξάπλωση – ανοικοδόμησή της και τη συνεχή μεταμόρφωση της, χωρίς να καθορισθούν οι συνθήκες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν την Πόλη σε μια ισορροπημένη προοπτική ανάπτυξης μέσα από ένα «καθαρό» και “υγιές” περιβάλλον (αστάθεια πολεοδομικών καταστάσεων κλπ) με αποτέλεσμα κάποιες παρεμβάσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν θεωρούνται μόνον άστοχες αλλά και βλαπτικές, λόγω της απουσίας ενός συνολικού στρατηγικού σχεδιασμού από την πλευρά του Δήμου.
Mερικά από τα έργα της παραπάνω περιόδου , εύλογα και «έντεχνα» κλέβουν τα φώτα της δημοσιότητας, προωθώντας την ιδέα ότι αυτή είναι η εικόνα της Πόλης ή το τοπόσημό της . Με αυτό διαφωνώ! Η εικόνα της πόλης δεν είναι μόνο μια έντεχνη ή αποσπασματική φωτογραφία σε ένα τουριστικό οδηγό ή σε ένα prospectus πωλήσεων ακινήτων, αλλά όλες οι εικόνες που μπορεί κανείς να αντικρίσει σε οποιαδήποτε γωνιά της – γειτονιά της. Η έκφραση μιας πόλης είναι οι συνήθειες και η καθημερινότητά των πολιτών της και πηγάζει από το κοινωνικo-οικονομικό και πολιτισμικό τους επίπεδο.
Έχει διαπιστωθεί ότι παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους χωρίς την ύπαρξη συγκεκριμένων κανόνων μελέτης το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι τουλάχιστον μη συμβατό. Οι κανόνες διαμορφώνονται από τον τόπο και την έκταση του, τον βαθμό προστασίας και την ιστορικότητα της περιοχής, την τυπολογία των υλικών, την κατεύθυνση προοπτικής χρήσης του, την προτεραιότητα στον πεζό και την προσβασιμότητα. . Όλα αυτά επεξεργάζονται με την διαβούλευση με προτάσεις και μέσω αρχιτεκτονικού διαγωνισμού προκύπτει αποτέλεσμα. Σε αντίθετη περίπτωση ακόμα και σήμερα συναντούμε αδόκιμες καταστάσεις οι οποίες επηρέασαν σε ένα βαθμό την λειτουργία περιοχών της Πόλης μας που ίσως από κακοτεχνία , ίσως από μη συμβατότητα υλικών έκαναν κακό παρά καλό.
Η Πολιτεία μέσω προγραμμάτων έχει δώσει την κατεύθυνση επίλυσης χρόνιων προβλημάτων (Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας ) με ανάδειξη πλεονεκτημάτων σε περιοχές των Δήμων . Εμείς ως πολίτες προς το παρόν παραμένουμε παρατηρητές αυτών των Δήμων (Καρπενήσι, Λάρισα, Τρίκαλα κλπ) που απολαμβάνουν τα παραπάνω προνόμια από τα προγράμματα και βελτιώνουν το επίπεδο ζωής των κατοίκων τους..
- Από ποια ευρωπαϊκή χώρα ή άλλη ελληνική πόλη θα μπορούσε να δανειστεί στοιχεία η Ναύπακτος ώστε να ομορφύνει;
Η Πόλη μας θεωρείται η ομορφότερη του Νομού και από τις πιο όμορφες της χώρας μας αυτό θα πρέπει να μας επιφορτίζει περισσότερες ευθύνες για ενέργειες παρέμβασης στον αστικό ιστό. Νομίζω ότι η ιδιαιτερότητα που εκφράζει η Πόλη μας και απορρέει από την ιστορία της και την φυσική της ομορφιά είναι μοναδική. Θα λεγα ότι είναι πολλές ευρωπαϊκές Πόλεις που θα ήθελαν να δανειστούν στοιχεία (ιστορικά ή κάλλους) της Πόλης μας.. Αυτό που χρειάζεται η Πόλης μας προκειμένου να ενισχυθεί η εικόνα της και να μπορέσει να βελτιώσει το επίπεδο διαβίωσης των κατοίκων και των επισκεπτών μέσω του σχεδιασμού του Δημοσίου χώρου είναι α) : να στραφεί το βλέμμα της Διοίκησης στο ιστορικό κέντρο και στην παραθαλάσσια ακτογραμμή. β) να περιοριστεί η άναρχη δόμηση με τις ευτελείς κατασκευές και τις προχειρότητες, με την αλόγιστη χρήση τσιμέντου και γενικά υλικών μη φιλικών στο περιβάλλον που προκαλούν υποβάθμιση του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος και γ) να εγκαταλειφθεί η εξάρτηση του αυτοκινήτου. Ο στόχος σήμερα πρέπει να είναι να καταφέρουμε να σχεδιάσουμε τους δρόμους στις γειτονιές, με ανάλογη ποιότητα, αναδεικνύοντας την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά (δόκιμο θα ήταν επίσης να δοθεί έμφαση στα αντιπροσωπευτικά κτίρια του περασμένου αιώνα καθώς αποτελούν το παραμελημένο μας ιστορικό αρχιτεκτονικό κληροδότημα). Ο σχεδιασμός της Πόλης μπορεί να εξασφαλίσει ποιότητα ζωής, εάν υπάρχει ένα όραμα για το μέλλον, που να περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερους χρήστες της πόλης αυτής.
Εφημ.Ναυπακτία
