Του έδωσαν το σκοινί

Εχει µείνει στην Ιστορία, η περίφηµη ρήση του Λένιν, που υποστήριζε, µε περισσή αυτοπεποίθηση και αυταρέσκεια, ότι οι αστοί είναι εκείνοι που θα δώσουν στους προλετάριους, ακριβέστερα στην «επαναστατική πρωτοπορία» που δρα για λογαριασµό τους, το… σκοινί, µε το οποίο θα τους κρεµάσουν (οι επαναστάτες).

Η ιστορική εξέλιξη των τελευταίων ογδόντα χρόνων και η άδοξη κατάληξη του «επαναστατικού πειράµατος», που ξεκίνησε τον Οκτώβρη του 1917, από την υπανάπτυκτη, αγροτική Ρωσία, µάλλον δεν επιβεβαίωσαν την ορθότητα της ρήσης. Μάλλον το αντίθετο συνέβη. Ή, για να είµαστε πιο ακριβείς, σε µια από εκείνες τις παραδοξότητες του ιστορικού γίγνεσθαι, η αστική τάξη, σε κάποια φάση, στη διάρκεια του Μεσοπολέµου, πρόσφερε όντως το σκοινί, µε το οποίο «κρεµάστηκε» και η ίδια, αλλά όχι σε κάποιο επαναστατικό κίνηµα, αλλά στις δυνάµεις του ακροδεξιού σκοταδισµού, του φασισµού και του ναζισµού. Κάτι παρόµοιο συνέβη και στην Ελλάδα, την ίδια περίοδο, µε κατάληξη, τη δικτατορία της «4ης Αυγούστου» του 1936. Όπως σηµειώναµε και στο χθεσινό µας φύλλο, εκείνο το καθεστώς είναι, βεβαίως, ιστορικά συγκρίσιµο µε τη νεότερη και πιο οικεία σε µας δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967, υπό την έννοια της απροκάλυπτη αντικοινοβουλευτικής και αντιδηµοκρατικής λογικής, που τη διείπε, αλλά και παρουσιάζει σηµαντικές διαφορές, τόσο ως προς τη διαδικασία επιβολής της, όσο και ως προς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, αλλά και την προσωπικότητα του ίδιου του δικτάτορα. Ξεκινώντας από το τελευταίο, µπορεί µεν ο Ιωάννης Μεταξάς να προερχόταν από το χώρο του Στρατεύµατος, αλλά είχε διαγράψει, πριν γίνει δικτάτωρ, µια αξιοσηµείωτη πολιτική διαδροµή, έστω και αν δεν κατάφερε ποτέ να αποκτήσει ισχυρό λαϊκό έρεισµα. Ίσως σ’ αυτό το τελευταίο να οφείλεται η αποστροφή του προς τον κοινοβουλευτισµό, που συν τω χρόνω και υπό την επίδραση της επικράτησης των αντίστοιχων, αυταρχικών και ολοκληρωτικών ρευµάτων, στην υπόλοιπη Ευρώπη, διατυπωνόταν σχεδόν απροκάλυπτα. Σε αντίθεση, εξάλλου, προς τους άξεστους συνταγµατάρχες, ο µετέπειτα δικτάτορας αναγνωριζόταν ως ιδιαίτερα καταρτισµένος ευφυής και καταρτισµένος σε ζητήµατα στρατιωτικής στρατηγικής, αλλά και γεωπολιτικής, ακόµη και πέραν του ευρύτερου συντηρητικού χώρου και της δεξιάς, βασιλόφρονος παράταξης, στην οποία ανήκε.

Ήταν γι’ αυτό που ο Ελευθέριος Βενιζέλος, παρ’ ότι γνώριζε τα αντίθετα πολιτικά του φρονήµατα, τον είχε αξιοποιήσει ως στρατιωτικό του σύµβουλο, στα πρώτα χρόνια της πρωθυπουργίας του. Η οξυδέρκεια του, τον οδήγησε να διακρίνει πολύ νωρίς, τους κινδύνους από µια τυχόν και δη παρατεταµένη, εµπλοκή της χώρας µας στο Μικρασιατικό πεδίο, φέροντας σε αντίθεση και µε το δικό του πολιτικό χώρο, αφού είχε διαβλέψει έγκαιρα ότι τυχόν επέκταση του µετώπου, στα βάθη της, Οθωµανικής τότε, ενδοχώρας, θα οδηγούσε σε καταστροφή, όπως και συνέβη. Είναι, βέβαια, αλήθεια, ότι η οξυδέρκεια του αυτή, δεν τον βοήθησε να διαβλέψει την ήττα του Άξονα (Γερµανία) στη διάρκεια του Α’ Παγκόσµιου Πολέµου. Εκεί, ίσως, να κυριάρχησε στη σκέψη και την κρίση του, η προσκόλλησή του στο φιλοβασιλικό στρατόπεδο και την, απορρέουσα απ’ αυτό, γερµανοφιλία. Αυτή η αποτυχία, όµως, φαίνεται ότι είχε καθοριστική επίδραση, όπως σηµείωσε και ο ιστορικός Σωτήρης Ριζάς (στο αφιέρωµα των ΝΕΩΝ, στο οποίο αναφερθήκαµε και στο χθεσινό µας φύλλο), στους προσανατολισµούς του, στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής…