Το Πετρέλαιο Χάνει τη Δυναμική του

Χρήστος Η. Χαλαζιάς

Το πετρέλαιο από τις αρχές του 20^ου αιώνα και μέχρι σήμερα είναι ο βασικός παράγοντας, που προσδιορίζει την ομαλή λειτουργία στην ανάπτυξη της οικονομίας των ισχυρών και έχει γεωπολιτική και γεωοικονομική σημασία.  

Η Δύση αντιμετωπίζει με μεγάλη αβεβαιότητα την προσφορά του πετρελαίου, είτε με εμπάργκο λόγω της συμπεριφοράς τους απέναντι στις παραγωγικές χώρες της Μέσης Ανατολής ,της Ρωσίας ή λόγω της ύπαρξης άλλων παραγόντων, όπως γεωπολιτικές και γεωοικονομικές διαταραχές από εισβολή των ισχυρών για τον πλήρη έλεγχο των πετρελαϊκών πηγών και από τον κίνδυνο τρομοκρατικών ενεργειών, αποφάσισαν να δημιουργήσουν σημαντικά στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν σε περίοδο κρίσης. Τα αποθέματα αυτά είναι περίπου 3.900 εκατομμύρια βαρέλια, ενώ η ημερήσια κατανάλωση πετρελαίου διαμορφώνεται περίπου στα 78,7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Αυτό σημαίνει ότι τα αποθέματα επαρκούν για κάλυψη της κατανάλωσης πετρελαίου για μια περίοδο 50 ως 60 ημερών, σε περίπτωση πλήρους διακοπής της προσφοράς πετρελαίου. Αν όμως η προσφερόμενη ποσότητα περιοριστεί κατά 10 εκαμ. βαρέλια την ημέρα, τότε τα στρατηγικά αποθέματα επαρκούν για κάλυψη της διαφοράς για ένα έτος περίπου.

Εάν από τα προβλήματα που προκύπτουν από τη διατήρηση των αποθεμάτων αυτών είναι ο τρόπος διαχείρισής τους, δηλαδή η απόφαση για το πότε θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν και πότε θα αναπληρώνονται, σε ένα συγκεκριμένο ύψος. Παράλληλα, τα αποθέματα αυτά μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες για ένα σχετικό μικρό χρονικό διάστημα, χωρίς η μείωσή τους να συνεπάγεται μεγάλη αύξηση της τιμής του πετρελαίου, πράγμα που περιορίζει τη χρησιμότητά τους. Η προσπάθεια δημιουργίας αποθεμάτων γίνεται αντιληπτή από τις παραγωγικές χώρες που μπορεί να αντιδράσουν με περαιτέρω περιορισμό της τρέχουσας παραγωγής ώστε να μη δίδεται η δυνατότητα δημιουργίας μεγάλων αποθεμάτων.

Το βασικό χαρακτηριστικό του πετρελαίου είναι ότι αποτελεί μια μη ανανεώσιμη πρώτη ύλη, της οποίας τα αποθέματα είναι αναπόφευκτο ότι κάποια στιγμή θα εξαντληθούν. Το ερώτημα είναι πόσο μακρινή μπορεί να είναι αυτή η χρονική περίοδος. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, ως σήμερα έχουν παραχθεί παγκοσμίως πάνα από 850 δις βαρέλια πετρελαίου. Υπάρχουν όμως ακόμη αποδεδειγμένα αποθέματα περίπου 1.03 δις βαρελιών περίπου, χωρίς την ένταξη των νέων κοιτασμάτων που πιθανολογείται ότι υπάρχουν.

Έτσι, ενώ τα αποδεδειγμένα αποθέματα που είναι δυνατόν να διαρκέσουν για τα επόμενα τριάντα χρόνια περίπου, η εκμετάλλευση των υπολοίπων δυνητικών αποθεμάτων μπορεί να εξασφαλίσει την εξυπηρέτηση των αναγκών της παγκόσμιας οικονομίας πιθανότητα για περισσότερα από εκατό χρόνια. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το περιθώριο που υπάρχει για τη χρήση του πετρελαίου ως βασική πρώτη ύλη για τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας στο μέλλον εξακολουθεί να είναι μεγάλο. Από τις διεθνείς αναλύσεις για την εξέλιξη της αγοράς και της τιμής του πετρελαίου τα επόμενα είκοσι χρόνια, το περιθώριο αυτό δεν φαίνεται να θεωρείται πιεστικό, πράγμα που εξηγείται από τους ακολούθους παράγοντες, α)Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται συνεχώς και η χρήση του φυσικού αερίου (παράλληλα ή ως υποκατάστατο της χρήσης πετρελαίου) ως σημαντικής ηγετικής ενέργειας, ενώ τα αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου είναι επίσης σημαντικά. β) Οι τεχνολογικές εξελίξεις στην αναπαραγωγή έχουν μειώσει σημαντικά την ένταση της παραγωγής σε ενέργεια ενώ σε πολλές παραγωγικές ή καταναλωτικές δραστηριότητες τα προϊόντα του πετρελαίου αντικαθίστανται σταδιακά από άλλες διαζευκτικές πηγές ενέργειας, (φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες κ.α.). Έτσι η σημασία του πετρελαίου στην παγκόσμια οικονομία εκτιμάται ότι θα σημειώσει σταδιακή πτώση στο απώτερο μέλλον. Συγκεκριμένα η εμφάνιση αυτοκινήτων που λειτουργούν με επαναφορτιζόμενη μπαταρία ή χρησιμοποιούν στην ουσία νερό για παραγωγή υδρογόνου αναμένεται στο μέλλον να επηρεάσει καθοριστικά την τιμή αγοράς πετρελαίου και να οδηγήσει ενδεχομένως και σε σημαντική πτώση της ζήτησης.