Αναθεώρηση και Πρόεδρος

Το πρώτο αναθεωρητικό-του Συντάγματος- εγχείρημα, της περιόδου 1985-86, με τη «μονοθεματική ατζέντα» της, είχε στόχο τον επαναπροσδιορισμό των ρόλων, των φορέων («οργανωτικών βάσεων» κατά το Σύνταγμα) του πολιτεύματος, με κύριο χαρακτηριστικό, τη μεταφορά των λεγόμενων «υπερεξουσιών» του Προέδρου της Δημοκρατίας, στον πρωθυπουργό, ως επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά και τη Βουλή.

 Η νέα, οργανωτική δομή του πολιτεύματος, δοκιμάστηκε στην πράξη, ιδιαίτερα σε οριακές συνθήκες, αδυναμίας σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης. Η αναθεωρητική πρωτοβουλία της σημερινής κυβέρνησης, με βάση, τουλάχιστον, την πρόταση που δόθηκε στη δημοσιότητα, φαίνεται πως επιχειρεί, στο πεδίο αυτό, μια αντιστροφή και, εν τέλει, επιστροφή στην αρχική μορφή του Συντάγματος, του 1975. Το πρώτο βήμα, σε αυτή την κατεύθυνση, είναι η πρόβλεψη για απ` ευθείας εκλογή του Ανώτατου Άρχοντα, από το λαό, εάν αποβούν άκαρπες οι δύο πρώτες ψηφοφορίες, στη Βουλή. Όπως δε έχει δείξει η εμπειρία, μόνη δυνατότητα για να ευδοκιμήσουν οι ψηφοφορίες, είναι η σύμπραξη των δύο πρώτων κομμάτων. Πράγμα που σημαίνει ότι ο «λαοπρόβλητος» Πρόεδρος, θα έχει προκύψει σε συνθήκες έντασης, μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων. Αυτός δε ο Πρόεδρος, προτείνεται να εξοπλιστεί με «λελογισμένες» αρμοδιότητες, όπως: Δυνατότητα σύγκλισης του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών, να απευθύνεται στη Βουλή για σπουδαίο λόγο, να παραπέμπει ψηφισμένο νόμο σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο, αλλά και να διορίζει, επί της ουσίας, την ηγεσία των Ανώτατων Δικαστηρίων. Μόνο το δικαίωμα διάλυσης της Βουλής, ή κήρυξης της χώρας σε «κατάσταση πολιορκίας» μένει, για να επανέλθουμε στην αρχική μορφή του Συντάγματος, του 1975.  Χωρίς, μάλιστα, την πολλαπλασιαστική ισχύ, της, πιθανής, απ` ευθείας λαϊκής νομιμοποίησης, αλλά και του, ανεξήγητου, δικαιώματος διορισμού της δικαστικής ηγεσίας.

 Μπορούμε, πίσω από τις γραμμές και τα ποικίλα συμφραζόμενα, να διακρίνουμε το απόσταγμα εμπειριών του πρόσφατου παρελθόντος-και της προμνημονιακής περιόδου-όπου σε οριακές κοινοβουλευτικές συνθήκες, παρατηρούνται εκφυλιστικά συμπτώματα, που δημιουργούν προσκόμματα στη λήψη αποφάσεων και την άσκηση του εκτελεστικού έργου, καθιστώντας ρυθμιστές, πρόσωπα ή δυνάμεις, με ισχνή και τυχαία λαϊκή αναφορά. Είναι, σύνηθες, επίσης, σε περιόδους κρίσης, να αναζητούνται, όπως επισημαίνει και η καθηγήτρια Ιφιγένεια Καμτσίδου, «ισχυροί άνδρες», ως «σωτήρες». Ακόμη κι έτσι, όμως, το πολιτικό ζητούμενο μπορεί να αποκτά θεσμική υπόσταση, με επιστροφή, μάλιστα, σε πατερναλιστικές αντιλήψεις μιας άλλης εποχής, σε άλλες συνθήκες, όπου η εξουσία μετατοπίζονταν σε μονοπρόσωπα όργανα; Ιδού ένα κρίσιμο ερώτημα…