Θ.Αγγελόπουλος: Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εκλογικός σύστημα-Εισήγηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής

Η μεταρρύθμιση του  εκλογικού συστήματος στη Τοπική Αυτοδιοίκηση

 (Από το τηγάνι στη φωτιά;)

Αν συμφωνήσουμε ότι στην Ευρώπη ο 19ος αιώνας χαρακτηρίστηκε ως  ο αιώνας των αυτοκρατοριών, της φεουδαρχίας και των Βασιλείων, ο 20ος των κρατών –εθνών, τότε μπορούμε να συμφωνήσουμε  με την Ευρωπαϊκή  διακήρυξη της Λισσαβόνας ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας των μητροπολιτικών Περιφερειών και των Πόλεων.

Σημαίνει δηλαδή ότι τα κυβερνητικά σχήματα που θα κυριαρχήσουν στην Ευρώπη τον 21ο  αιώνα θα είναι εκείνα της Αυτοδιοίκησης της εγγύτητας δηλαδή στον πολίτη.

Στην Ελλάδα, και αυτό αποτελεί γενική παραδοχή , το μοναδικό κίνημα που είναι ζωντανό και είναι οργανωμένο σε κοινές αρχές και πολιτικές προτάσεις, σε όλη την επικράτεια  από τη Θράκη μέχρι το Καστελόριζο, είναι το κίνημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Με δεδομένα τα παραπάνω και κάτω από τη πίεση των προβλημάτων που δημιούργησε η εφαρμογή της μεταρρύθμισης  ΄΄Καλλικράτης΄΄ αλλά και του Ευρωπαϊκού Αυτοδιοικητικού κινήματος η Κυβέρνηση άνοιξε το θέμα της μεταρρύθμισης που θα διέπει το ρόλο και τις αρμοδιότητες της Αυτοδιοίκησης τη προσεχή δεκαετία.

Οι μέχρι σήμερα Κυβερνητικές ανακοινώσεις για τη μεταρρύθμιση  στη ΤΑ περισσότερο ομίχλη ρίχνουν στο μεταρρυθμιστικό πλαίσιο παρά καθαρότητα θέσεων δημιουργούν.

Έτσι αντί να συζητάμε το νέο ρόλο της Αυτοδιοίκησης στον 21ο αιώνα αναλονώμαστε κυρίως  με το θεμα του εκλογικού συστήματος.

Βέβαια το ποιό  εκλογικό σύστημα θα  υιοθετήσουμε στην Τοπική αυτοδιοίκηση  είναι ένα από τα πιο πιεστικά θέματα σήμερα στην  πολιτική ατζέντα.

Είναι επίσης ένα θέμα που, προκειμένου να αντιμετωπιστεί σοβαρά, απαιτεί τη συνεισφορά των διαφόρων νοοτροπιών,   πολιτισμών, τις κοινωνικές επιστήμες τα  μαθηματικά και όσο να φαίνεται παράδοξο, τη διπλωματία, κυρίως για το πώς είναι διαστρωμένος ο πληθυσμός στις ακριτικές περιοχές .

Όταν μιλάμε για εκλογές στην ΤΑ  και τις μεθόδους ψηφοφορίας, αναφερόμαστε κυρίως  σε δύο διακριτά θέματα: την  συλλογική επιλογή και την εκπροσώπηση.

Το πρόβλημα της συλλογικής επιλογής είναι μέρος της καθημερινής μας εμπειρίας.

Διαφορετική  όμως είναι  η περίπτωση της εκπροσώπησης, της  εκλογής δηλαδή  ενός Περιφερειάρχη ενός Δημάρχου  που πρέπει να εκπροσωπήσουν το σύνολο της κοινωνίας.

Εδώ έχουμε ένα σύνολο ατόμων, το καθένα με τις δικές τους ιδιομορφίες, συμφέροντα και κατά συνέπεια και  εκλογικές προτιμήσεις.

Πώς μπορούμε να  αποκτήσουμε  ένα μοναδικό σύστημα που να αντανακλά «το καλύτερο» στις προτιμήσεις που εκφράζονται από τους ψηφοφόρους ?

Στο εκλογικό σύστημα με το οποίο ψηφίσαμε στις τελευταίες εκλογές, εκλέγεται ο υποψήφιος που παίρνει τις περισσότερες ψήφους.

Πως διαμορφώνεται όμως αυτό ? Είναι γνωστό σε όλους μας: μια ισχνή πλειοψηφία, συνήθως μικρότερη του 25% των ψήφων στον πρώτο γύρο, στον δεύτερο γύρο, ο πρώτος,  παίρνει το 60% των εδρών  στο Περιφερειακό  Συμβούλιο.

Μια ισχνή  μειοψηφία του εκλογικού σώματος, μετατρέπεται σε μια εβδομάδα σε απόλυτη υπέρ πλειοψηφία του 60% των εδρών. Έτσι μια βραδυφλεγής βόμβα μπαίνει στα θεμέλια της Δημοκρατίας με μια απόλυτη αναντιστοιχία ανάμεσα στη ζωντανή κοινωνία και τη θεσμική της εκπροσώπηση.

Είναι σαφές σε όλους μας  πόσο περιοριστικό είναι αυτό  στην πραγματική εκπροσώπηση   του εκλογικού σώματος:  Πρόκειται για μια πολύ μερική και περιορισμένη  έκφραση των προτιμήσεων των  ψηφοφόρων.

Η δυσκολία αυτή μέχρι σήμερα, εν μέρει έχει διευθετηθεί μετρώντας όχι μόνο τις  επιλογές των ψηφοφόρων τη πρώτη Κυριακή  αλλά και τις επιλογές στη δεύτερη Κυριακή.

Πολλοί διερωτώνται: είναι δυνατόν να έχω μια πολιτική επιλογή την μια Κυριακή και την αμέσως επόμενη να έχω μιαν άλλη , ανταγωνιστική τις περισσότερες φορές της αρχικής μου επιλογής ?

Στον προοδευτικό Δημοκρατικό χώρο συνεχώς διερωτώμαστε: ποια είναι η «τέλεια» μέθοδος. Υπάρχει άραγε το optimum Remedium ?

Μπαίνει λοιπόν το  πρόβλημα,  της εκπροσώπησης.

Στα αντιπροσωπευτικά συστήματα που αποτελούν τη βάση όλων των δημοκρατιών, οι αποφάσεις που αφορούν την κοινότητα, λαμβάνονται από μια πολύ μικρή ομάδα  εκπροσώπων του λαού, στα Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια, αλλά και στα Εθνικά Κοινοβούλια.

Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει αυτή τη διαδικασία ?

Σίγουρα δεν θα θέλαμε να είναι δυνατή η «εκλογή μιας κυβερνητικής  πλειοψηφίας , που εκλέγεται και διαθέτει μόνο μια ισχνή μειοψηφία των ψήφων και του εκλογικού σώματος».

Θα θέλαμε, επίσης,  «η κάθε ψήφος να μετράει» και, τέλος, θα θέλαμε τα Περιφερειακά Συμβούλια να είναι μια πραγματική αντανάκλαση του εκλογικού σώματος με τις διαφορετικές του ανάγκες και κυρίως των κινημάτων, των ενεργών πολιτών.

Είναι πολυσυζητημένο το αντικίνητρο που διαμορφώνει το μεγάλο θεμα  της αποχής: γιατί να ψηφίσουν όλοι εκείνοι  που έχουν ισχυρές μειονοτικές πολιτικές απόψεις και θέσεις ?  ΄΄γιατί πρέπει να πάω να ψηφίσω, αν η ψήφος μου στο τέλος δεν μετράει΄΄?

Το ζούμε αυτές τις ώρες στη Γαλλία με τους ψηφοφόρους του Mélenchon αλλά και πολλών άλλων Γάλλων υποψηφίων.

Η μικτή μέθοδος που προτείνεται παρακάτω,  προσπαθεί να καλύψει αυτή τη δυσκολία, παρέχοντας την εκλογή του 80% των Περιφερειακών  συμβούλων με το αναλογικό σύστημα ενώ χρησιμοποιεί  το υπόλοιπο 20%  ως bonus για τη δημιουργία κυβερνησιμòτητας.

Το κριτήριο εκλογής είναι αναλογικό για τα τέσσερα πέμπτα του αριθμού των μελών του Περιφερειακού συμβουλίου και  την εφαρμογή ενός premium πλειοψηφίας (ρήτρα διακυβέρνησης)  ίσο με το ένα πέμπτο του αριθμού των μελών του περιφερειακού Συμβουλίου ώστε να επιτυγχάνεται η διασφάλιση της εκπροσώπησης των μειονοτήτων.

Η εκλογή του προέδρου της Περιφέρειας και των μελών του Περιφερειακού Συμβουλίου γίνονται σε δυο διαδοχικές   Κυριακές.

Ο συνδυασμός η  συνασπισμός συνδυασμών που έλαβε ποσοστό ίσο του 40% εκλέγεται από την πρώτη Κυριακή και λαμβάνει το 50+1 των εδρών του Περιφερειακού Συμβουλίου. Σ΄ αυτή τη περίπτωση δεν ισχύει το bonus του 20% και η κατανομή των εδρών  γίνεται με τη μέθοδο της απλής αναλογικής.

Η Ελληνική αλλά και διεθνής  εμπειρία, όπως προανέφερα,  μας επιβεβαιώνει ότι οι Περιφερειακές Κυβερνήσεις εκλέγονται με ποσοστά που δεν υπερβαίνουν το 25% των ψήφων την πρώτη Κυριακή.

Απλουστεύοντας  λίγο το συλλογισμό μας μπορούμε να πούμε ότι ένα περιφερειακό  κυβερνητικό σχήμα για να ασκήσει σωστή   διακυβέρνηση θα πρέπει να  το διακρίνουν  τρεις βασικές προϋποθέσεις:

  1. Να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή αποδοχή και εκλογική βάση
  2. Να είναι σε θέση να σχηματίσει σταθερές κυβερνήσεις. (Από αυτή την άποψη, η εμπειρία της καθαρής αναλογικής σε όλα τα επίπεδα, δεν είναι σίγουρα θετική στη χώρα μας και στο διεθνή χώρο).
  3. Να είναι σε θέση να νομοθετεί και να υιοθετεί αποφάσεις που να είναι αποτελεσματικές και οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη την πολλαπλότητα των αναγκών του πληθυσμού.

Ποιο είναι λοιπόν  το  ιδανικό εκλογικό σύστημα ?

Είναι σαφές ότι ένα τέτοιο σύστημα δεν υπάρχει.  Γι΄ αυτό  πρέπει να συμφιλιωθούμε σε ένα συμβιβασμό, που είναι, ένα σύστημα το οποίο, ενώ δεν είναι τέλειο, ωστόσο, προσεγγίζει με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες του συνόλου της κοινωνίας.

Καταθέτω μερικές σκέψεις σχετικά με το εκλογικό σύστημα. Περιορίζομαι μόνο σε αυτό και όχι στο σύνολο της μεταρρύθμισης.

Προτείνω 10 σημαντικά  σημεία αλλαγών:

  1. Εκλογικό σύστημα μικτής μεθόδου όπως προανέφερα.
  1. Το περιφερειακό συμβούλιο πρέπει να είναι σε θέση να νομοθετεί για τα θέματα που αφορούν το χώρο δικαιοδοσίας του. Πρέπει δηλαδή να είναι Περιφερειακό Νομοθετικό σώμα.  Δεν μπορεί να ΄΄ανήκωμεν εις την Ευρώπην΄΄ και  οι Περιφέρειες και οι Δήμοι να είναι διαδικαστική διεκπεραίωση και διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Αυτό αφορά κυρίως και τη συνταγματική αναθεώρηση.
  1. Αντικατάσταση του όρου ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ με τον όρο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ.
  1. Κατάργηση του ασυμβίβαστου  εκλογής των μονοπρόσωπων  οργάνων της ΤΑ σε οποιοδήποτε δημόσιο φορέα και αξίωμα (Δήμο – Περιφέρεια – Κοινοβούλιο).  Με ότι ισχύει στην Ελληνική νομοθεσία   ο Σιράκ από το Δήμο του Παρισιού και ο Ρένζι από το Δήμο της Φλωρεντίας δεν θα μπορούσαν ποτέ να εκλεγούν Πρόεδρος της Γαλλίας και Πρωθυπουργός της Ιταλίας αντίστοιχα.
  1. Ενδοπεριφερειακή αποκέντρωση στο επίπεδο των σημερινών Περιφερειακών Ενοτήτων με κατάργηση της ex ufficio εκλογής των αντιπεριφερειαρχών.
  1. Όλα τα μέλη του περιφερειακού Συμβουλίου εκλέγονται από το εκλογικό σώμα στο οποίο ανήκουν.
  1. Ο πρώτος σε προτιμήσεις Περιφερειακός Σύμβουλος στις Περιφερειακές Ενότητες αναλαμβάνει αυτοδίκαια το ρόλο του Περιφερειακού Αντιπροέδρου για όλη τη διάρκεια της θητείας. Σε περίπτωση αποχώρησης του για οποιοδήποτε λόγο τη θέση του αναλαμβάνει ο δεύτερος εκλεγμένος σύμβουλος κοκ.
  1. Κατάργηση του θεσμού της αποκεντρωμένης Διοίκησης.
  1. Καθιέρωση ανώτατου ορίου εκλογής: Δυο συνεχόμενες περίοδοι για όλους τους εκλεγμένους στον ίδιο ρόλο (Πρόεδροι Περιφερειών και Περιφερειακοί Σύμβουλοι).
  1. Σε ολόκληρη την Περιφέρεια , κάθε συνδυασμός η ομάδα συνδυασμών θα πρέπει να συμμετέχει σε τουλάχιστον στα 2/3 των περιφερειακών ενοτήτων και οι υποψήφιοι του ιδίου φύλου δεν μπορεί να υπερβαίνουν το 60% του συνόλου, σε κάθε συνδυασμό η ομάδα συνδυασμών


Ακολουθήστε μας σε Google News, Facebook και Instagram και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Παρακαλώ γράψτε το σχόλιο σας!
Το όνομα σας ...