Σήμερα, Κυριακή 4 Απριλίου, είναι η τρίτη Κυριακή των Νηστειών. Ονομάζεται Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως και εορτάζεται κάθε χρόνο 28 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα. Τι ακριβώς σημαίνει, όμως, και τι γιορτάζουμε αυτήν την ημέρα;
Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως ονομάζεται η τρίτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, κατά την οποία τιμάται ο Σταυρός, το σύμβολο της χριστιανικής πίστης. Πρόκειται για δεσποτική εορτή, η οποία έχει τις ρίζες της στην Παλαιστίνη, όταν την πρώτη Κυριακή μετά την 6η Μαρτίου εορταζόταν η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού από την Αγία Ελένη.
Η Κυριακή αυτή είναι η μεσονηστήσιμη, βρίσκεται δηλαδή στο μέσο της σαραντάημερης νηστείας. Οι χριστιανοί ατενίζοντας και προσκυνώντας τον Σταυρό, θυμούνται το πάθος του Χριστού και παίρνουν δύναμη να συνεχίσουν τη νηστεία και τον πνευματικό τους αγώνα.
Κατά τη διάρκεια της πρωινής λειτουργίας, ο Σταυρός μεταφέρεται από τον ιερέα με πομπή στο κέντρο του ναού, όπου τελείται, όπως ορίζει το εκκλησιαστικό τυπικό, η ακολουθία της Σταυροπροσκυνήσεως. Στη συνέχεια, οι πιστοί ασπάζονται τον Σταυρό και λαμβάνουν από το χέρι του ιερέα ως ευλογία άνθη και δεντρολίβανο (σταυρολούλουδα), τα οποία μετά φυλάσσουν στο εικονοστάσι των σπιτιών τους, όπως τα άνθη του Επιταφίου. Ο Σταυρός παραμένει στο κέντρο του ναού καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, οπότε στο τέλος κάθε ακολουθίας γίνεται προσκύνησή του από τους εκκλησιαζόμενους.
Παλαιότερα, το απόγευμα της Κυριακής της Σταυροπροσκύνησης, που λέγεται και Μεσοσαράκοστο, τα παιδιά γύριζαν τα σπίτια και ζητούσαν αυγά και ξύλα για το Πάσχα, τραγουδώντας τους στίχους:
Χαίρε Τίμιε Σταυρέ
χαρά των προφητών
να μας δώσεις εν’ αυγό
για να φύγω από δω.
Τον Σταυρό φέρω στο σώμα μου, τον Σταυρό έχω στην πορεία μου, τον Σταυρό έχω στην καρδιά μου, οΣταυρός είναι η δόξα μου! (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
O Σταυρός είναι η βάση της σωτηρίας μας. O Σταυρός είναι η προϋπόθεση των απείρων αγαθών. Xάρη σε αυτόν, εμείς που προηγουμένως ήμαστε ατιμασμένοι και έκπτωτοι από τον Παράδεισο, τώρααναδειχθήκαμε παιδιά του Θεού. Xάρη σε αυτόν, δεν βρισκόμαστε πια σε πλάνη, αλλά γνωρίσαμε την αλήθεια. Xάρη σε αυτόν, εμείς τώρα γνωρίσαμε το Δημιουργό των πάντων.
Xάρη σε αυτόν, εμείς οι δούλοι της αμαρτίας οδηγηθήκαμε στην ελευθερία της ενάρετης ζωής.
Χάρη σε αυτόν, η γη έγινα πια ουρανός.
(Ιερός Χρυσόστομος)
