Σύνταγμα και πολιτική ένταση

Αυτός ήταν ο τίτλος ενός βιβλίου, που κυκλοφόρησε λίγο μετά τη Συνταγματική Αναθεώρηση, την πρώτη στη Μεταπολίτευση, αν λάβουμε υπόψη ότι το Σύνταγμα του 1975 αντιπροσώπευε μια καινούργια Συνταγματικοπολιτική πραγματικότητα, ανεξάρτητα από το νομικό-συνταγματικό τύπο που επιλέχθηκε, για λόγους προφανούς σκοπιμότητας.

Το βιβλίο, ακριβέστερα η μονογραφία, απεικόνιζε το συγκρουσιακό κλίμα που είχε καλλιεργηθεί, με αποκλειστική υπαιτιότητα της τότε ηγεσίας της ΝΔ. Διότι μπορεί η επιλογή της τελευταίας στιγμής, του Ανδρέα Παπανδρέου, να προτείνει τον αρεοπαγίτη και αγωνιστή της Δημοκρατίας (αλλά και ανακριτή στην υπόθεση Λαμπράκη) Χρήστο Σαρτζετάκη,  για το ύπατο πολιτειακό αξίωμα, να έγειρε ενδεχομένως και ζητήματα ηθικής τάξης, εξαιτίας της αίσθησης που είχε δημιουργηθεί, ότι η τότε πλειοψηφία θα πρότεινε την επανεκλογή του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Όμως, αφ` ενός ίδια συμπεριφορά είχε επιδείξει ο ιδρυτής της ΝΔ έναντι του τέως βασιλιά, εξυπηρετώντας, ασφαλώς, υπέρτερη πολιτική ανάγκη, δηλαδή την απαλλαγή της χώρας από το μοναρχικό «καρκίνωμα», κατά τη διατύπωση του ίδιου του Καραμανλή. Αφ` ετέρου δε, η αναθεώρηση των διατάξεων που αφορούσαν το ρόλο και τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας, αποτελούσε προγραμματική επαγγελία του ΠΑΣΟΚ από το 1975, που είχε ενσωματωθεί στη «Διακήρυξη Κυβερνητικής Πολιτικής», για τις εκλογές του Οκτωβρίου 1981. 

Κατά συνέπεια, η αντίδραση της ΝΔ, υπό την ηγεσία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, εκτός του ότι υπερέβαινε το όποιο στοιχείο πρόκλησης ή ζητήματος ηθικής τάξης, που έθετε η συμπεριφορά της πλειοψηφίας, απέναντι στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ή ακόμη και η, όντως προβληματική, επιλογή των χρωματιστών ψηφοδελτίων, καθώς καλλιέργησε ένα κλίμα πρωτοφανούς έντασης, σε μια κατ` εξοχήν θεσμική διαδικασία.

Σε αυτό το κλίμα σημειώθηκε η πρωτάκουστη ενέργεια του βουλευτή της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης, εξ Ιωαννίνων ορμώμενου, Λευτέρη Καλογιάννη, να «απαγάγει» την κάλπη, όπου διεξαγόταν η ψηφοφορία, για την εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Τα χειρότερα, όμως, δεν τα είχαμε δει ακόμη.

Στις εκλογές που προκηρύχθηκαν, σχεδόν αμέσως μετά, ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, «απείλησε» πως αν το κόμμα του κατακτούσε την πλειοψηφία, δε θα αναγνώριζε τη νομιμότητα εκλογής του Χρήστου Σαρτζετάκη, στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα! Το ότι αυτή η, κατά τον πιο επιεική χαρακτηρισμό, αψυχολόγητη κίνηση, αποτέλεσε ανέλπιστο «δώρο» για το ΠΑΣΟΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου και συνετέλεσε στη δεύτερη κατά σειρά εκλογική επιτυχία του Κινήματος, αποτελεί άλλης, δευτερεύουσας θα λέγαμε, τάξης ζήτημα.

Όπως και το ότι ο ίδιος ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ξέχασε αμέσως μετά, την απειλή του και αργότερα συνεργάστηκε αρμονικά με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στην προσπάθεια συγκρότησης του ετερόκλητου αντιπολιτευτικού μετώπου, προκειμένου να αποσταθεροποιηθεί η κυβέρνηση.

Όμως τα αποτυπώματα του πρωτοφανούς θεσμικού ατοπήματος είχαν την αντανάκλαση τους και στη δικαστική λειτουργία, με την πρωτοβουλία του τότε πρωτοδίκη Σωτήρη Κατσαρού να παρεμβάλει  θέμα «παραβίασης του Συντάγματος», στο σκεπτικό μιας δικαστικής απόφασης, με εντελώς άσχετο αντικείμενο. 

Κυρίως, όμως, κατέδειξε μια νοοτροπία της συντηρητικής παράταξης, νοοτροπία «ιδιοκτήτη» του συνόλου των πολιτειακών και θεσμικών  λειτουργιών. Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2005, όταν ο Κώστας Καραμανλής, ως πρωθυπουργός, πρότεινε τον πρώην υπουργό των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, Κάρολο Παπούλια, για το ρόλο του ενοίκου της Ηρώδου Αττικού. Φαίνεται όμως πως επρόκειτο για παρένθεση…