Ταξίδι στην άκρη του κόσμου
Στην χερσόνησο Κόλα, όπως αναφέρει το rbth.gr, έρχονται όλοι εκείνοι που αναζητούν την “Υπερβορεία”, τη θρυλική χώρα που αναφέρεται στην αρχαία ελληνική γραμματεία.
Λοβόζερο, Νήσος Κουργκά. Δεκάμετρα πεύκα τρίζουν και γδέρνουν τον ουρανό με βελόνες τους. Ρηχοί βάλτοι εναλλάσσονται με βράχους και αμμώδεις παραλίες. Μια ξύλινη καλύβα στέκεται μπροστά από μια παλιά προβλήτα ανάμεσα σε αρωματικούς θάμνους βόρειας μουριάς. Δίπλα λικνίζεται η βάρκα του ψαρά. Αυτός είναι ο τόπος του φωτός. Μακριά, κρύβεται στην ομίχλη το νησί Τσόλμα. Πίσω του τα νησιά Τσόρνι και Κομπρασουόλ. Στο Λοβόζερο βρίσκονται 114 νησιά διαφόρων μεγεθών, το καθένα απ’ αυτά είναι η άκρη του κόσμου. Το μεγαλύτερο, το Κουργκά με τις δικές του λίμνες, όπου επίσης υπάρχουν νησιά, όμως πολύ μικρά, έχει 7 χιλιόμετρα μήκος.
Ιερά νησιά
Κούιβα είναι ο βασικός ήρωας της μυθολογίας των Σαάμι, ο οποίος έχει διάφορες ιδιότητες. Σαμάνος, κακός μάγος, που έχασε τη δύναμή του, ήρωας και προστάτης, όποιος και να ΄ναι, ο βράχος με την εικόνα του είναι ιερός για τον ντόπιο πληθυσμό. Η επιφάνειά του είναι γεμάτη πολυάριθμες ρωγμές που σχηματίζουν ένα ομοίωμα της ανθρώπινης φιγούρας.
Το Λοβόζερο και το Σεϊντόζερο, που βρίσκονται στη μέση της χερσονήσου Κόλα, εδώ και μερικούς αιώνες είναι ιερά για τους σαάμι. Τα σέιντ, οι τόποι λατρείας, γέμισαν τις όχθες των λιμνών της χερσονήσου. Σύμφωνα με την παράδοση, εκεί είναι κρυμμένα τα μυστικά των άλλων, και δεν κάνει να τα καταστρέψεις σε καμία περίπτωση. Οι ντόπιοι ακόμη κάνουν θυσίες σ’ αυτά. Ο βράχος Κουιβτσόρ, ή απλώς Κούιβα είναι το κυριότερο σέιντ για τους Σαάμι της χερσονήσου Κόλα. Ένα υπερμεγέθες αποτύπωμα σιλουέτας ανθρώπου σκουραίνει στο τοίχωμα του βράχου. Είναι ο Κούιβα-νόιντ, σαμάνος που έκλεψε μια όμορφη κοπέλα από τους Σαάμι. Και το Σεϊντόζερο είναι τα δάκρυά της, λέει ο συνοδός Στεπάν, κρατώντας στο χέρι του ένα μάτσο κόκκινα φραγκοστάφυλα.
Παρότι το Λοβόζερο και το Σεϊντόζερο βρίσκονται πέρα από τον Αρκτικό Κύκλο, η τούνδρα χάνεται μέσα σε αρώματα βατόμουρων και κόκκινων φραγκοσταφύλων, καθώς και ενός γλυκού μούρου σαν να ήταν από τις νότιες άκρες της χώρας. Το υποαρκτικό κλίμα είναι πιο ήπιο εδώ λόγω του θερμού Ρεύματος του Κόλπου. Η πολική νύχτα κρατά 44 ημέρες, ενώ η πολική μέρα κρατά 61 ημέρες.
Το “Παρίσι”
Το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Μαρτίου εδώ γίνονται κάποιες εκδηλώσεις της “Εορτής του Βορρά”. Ενός διαγωνισμού βορείων αθλημάτων, που έχει να κάνει με το ποιος πιάνει καλύτερα έναν τάρανδο, ποιος κάνει καλύτερο σκι στα χιόνια, ποιος τα καταφέρνει καλύτερα με το έλκυθρο που σύρεται από ταράνδους. Τον Ιούνιο, ο επισκέπτης μπορεί να δεί τους “Αγώνες των Σαάμι”, που μοιάζουν με καρναβάλι. Για παράδειγμα, η πάλη με πλήρη χειμωνιάτικη ενδυμασία των Σαάμι, όπου οι διαγωνιζόμενοι θυμίζουν μπάλες. Η βολή με στραβή βαλλίστρα, και με στραβές βίδες (πάντως η βαλλίστρα είναι στραβιά, διότι απλά δεν υπάρχουν πια τεχνίτες που να μπορούν να κατασκευάσουν μια καινούργια και ίσια βαλλίστρα). Πλήθος θεατών συγκεντρώνεται να δει το ποδόσφαιρο των Σαάμι, όπου γυναίκες με μακριές φούστες τρέχουν πίσω από μια μεγάλη πέτσινη μπάλα γεμισμένη με δέρματα ταράνδων, πάνω σ’ έναν βάλτο.
Η συλλογή μούρων, η αλιεία και η εκτροφή ταράνδων είναι βασικές δραστηριότητες των Σαάμι, κατοίκων του χωριού Λοβόζερο, που ιδρύθηκε ήδη στα τέλη του 16 αιώνα. Οι Σαάμι είναι οι μοναδικοί καυκασιανοί εκτροφείς ταράνδων. Κάποτε μετακινούνταν ακολουθώντας τις αγέλες τους στις εκτάσεις της Φινλανδίας και της Νορβηγίας, αλλά η διαμόρφωση των κρατικών συνόρων, τους οδήγησε σε μόνιμη εγκατάσταση. Πριν από 65 χρόνια, στις όχθες της λίμνης εγκαινιάστηκε ο πρώτος σταθμός στη Ρωσία που ήταν για έρευνες στο βόρειο σέλας. Το σημερινό Λοβόζερο, “πρωτεύουσα της ρωσικής Λαπωνίας”, διαθέτει σοβιετικές πολυκατοικίες και ένα χωριό με εξοχικά, που οι ντόπιοι γι’ αστείο αποκαλούν “το Παρίσι”.
Σπίτια από τούβλο, μεμονωμένα και μοναχικά, χάνονται στην γαλακτερή ομίχλη, σαν να βρίσκεται το καθένα στην άκρη του κόσμου, και πιο πέρα, πίσω από την ομίχλη, λες και δεν υπάρχει τίποτε. Στον στενό δρόμο με τη φαγωμένη άσφαλτο περπατά ένας νέος με ξανθά μαλλιά και μπότες από δέρμα ταράνδου. Η φιγούρα με τους φαρδείς ώμους διασχίζει τον λευκό καπνό.
Ο τάρανδος είναι το πιο σημαντικό ζώο για τους Σαάμι. Το κρέας του αποτελεί τη βασική διατροφή για τον ντόπιο πληθυσμό. Από το δέρμα του ράβουν ρούχα, υποδήματα και τσάντες. Από τα κέρατά του φτιάχνουν σουβενίρ και φάρμακα για τη λαϊκή ιατρική. Η κύρια επιχείρηση του οικισμού είναι ο συνεταιρισμός εκτροφής ταράνδων, “Τούνδρα”. Οι επισκέπτες του οικισμού πάνε να δουν τους χώρους του. Σφάζουν τους ταράνδους τον χειμώνα, από τον Δεκέμβρη μέχρι τον Φεβρουάριο (δυστυχώς ο Βορράς δεν είναι για χορτοφάγους), και τότε είναι που μπορείς να δοκιμάσεις φρέσκα αλλαντικά. Ακριβώς απ’ αυτό το σημείο ξεκινάν οι διαδρομές προς τα δημοφιλή τουριστικά μέρη. Το Σεϊοντόζερο, τις Τούνδρες του Λοβόζερο,και για ράφτινγκ στα ποτάμια Κουργκά, Σάρα και Τσάρα.
Η αρχαία “Υπερβορεία” Ατλαντίδα
Το αυξημένο ενδιαφέρον γι’ αυτούς τους τόπους εξηγείται όχι μόνο από την καταπληκτική φύση, τον ακμάζοντα εθνικό πολιτισμό και τα μοναδικά μνημεία. Στην χερσόνησο Κόλα έρχονται όλοι εκείνοι που αναζητούν την “Υπερβορεία”, τη θρυλική χώρα που αναφέρεται στην αρχαία ελληνική γραμματεία, ιδιαίτερα αγαπητή στους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας. Εδώ, όπως λένε, ζούσαν παλιότερα οι Υπερβόρειοι. Είναι κάτι σαν την Ατλαντίδα. “Ήρθαν οι επιστήμονες και έκαναν έρευνες. Κάποιοι το αμφισβητούν, κάποιοι το πιστεύουν. Κι εγώ θα σας πω το εξής: Εγώ είμαι ο Υπερβόρειος”, χαμογελά ευχαριστημένος ο ψαράς Απολλινάριος, ξαπλωμένος στην βάρκα του στην αμμώδη όχθη. “Όλοι εδώ είναι Υπερβόρειοι…”
