Στις 15 Ιουλίου 1974 η κορύφωση της αντιπαράθεσης Μακαρίου και χουντικών είχε ως αποτέλεσμα την επιστροφή του Γρίβα και την οργάνωση της ΕΟΚΑ Β’. Μετά από αποτυχημένες απόπειρες δολοφονίες κατά του Μακάριου αποφασίζεται το πραξικόπημα σε βάρος του. Με τη συναίνεση των Αμερικανών εκτελείται το πραξικόπημα, με το Νίκο Σαμψών να ορίζεται νέος Πρόεδρος της Κύπρου, ενώ ο Μακάριος καταγγέλλει την παρέμβαση και ζητά από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Παράλληλα, εντείνονται οι εχθροπραξίες μεταξύ μακαριακών και πραξικοπηματιών. Ο τούρκος πρωθυπουργός Ετζεβίτ ζητάει από τους βρετανούς κοινή στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο για την αποκατάσταση της τάξης. Οι Βρετανοί ναι μεν αρνούνται τη συμμετοχή, αλλά δείχνουν την ανοχή τους στην εισβολή των Τούρκων στο νησί. Τα γεγονότα προκαλούν την κατάρρευση της δικτατορίας στην Ελλάδα . Ακολουθεί σύγκληση έκτακτης τριμερούς διάσκεψης μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. στη Γενεύη. Στο νέο γύρο της συνδιάσκεψης συμμετέχουν οι εκπρόσωποι των δύο κοινοτήτων της Κύπρου, όμως οι διαπραγματεύσεις καταλήγουν σε ναυάγιο. Τη λήξη της Διάσκεψης της Γενεύης ακολουθεί η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν διάφορες προσπάθειες συνεννόησης και διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις δύο χώρες , οι οποίες δεν καρποφόρησαν. Οι πρώτες ενέργειες ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση επρόκειτο για ένα αποφασιστικό βήμα της κυπριακής πλευράς προκειμένου να αποκτήσει οργανική σύνδεση με τη Δύση. Την ευρωπαϊκή προοπτική της Κύπρου υποστήριξαν σθεναρά οι ελληνικές κυβερνήσεις 1990-2004. Η Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία, όπως και θα ονομαζόταν η νέα οντότητα, θα αποτελείτο από δύο πολιτικά ίσες συνιστώσες πολιτείες και θα είχε μια διεθνή προσωπικότητα. Αυτό το ομοσπονδιακό σύστημα θα στηριζόταν στο ελβετικό μοντέλο, θα υπήρχε μια κυπριακή ιθαγένεια και παράλληλα μια εσωτερική πολιτειακή ιθαγένεια(σχέδιο Ανάν ,ένα σύνθετο έγγραφο, συμπεριλάμβανε την Ιδρυτική Συμφωνία μαζί με πέντε παραρτήματα).
Το Κυπριακό πρόβλημα αποτελεί μια από τις πλέον μακροχρόνιες περιφερειακές συγκρούσεις. Η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί προϊόν αφενός του διεθνούς περιβάλλοντος, με τον τρόπο που αυτό έχει διαμορφωθεί μέσω του κλίματος αποαποικιοποίησης που κυριάρχησε με το πέρας του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, αφετέρου είναι προϊόν των συνθηκών που δημιουργήθηκαν στην Κύπρο εξαιτίας της βρετανικής πολιτικής. Συν τοις άλλοις, οι διεθνείς συνθήκες και καταστάσεις, που οι Βρετανοί δημιούργησαν, κατέστησαν αναγκαία τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κυπριακού κράτους. Πρόκειται, μάλιστα, για ένα ιστορικό συμβιβασμό που έγινε αποδεκτός ως «αδήριτη ανάγκη» . Σε γενικές γραμμές γίνεται αντιληπτό πως η τεταμένη κατάσταση, με τις ένοπλες συρράξεις και την αιματοχυσία που έπληττε την Κύπρο από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 μέχρι και τα μέσα της δεκαετία του 1970 έχει παραχωρήσει τη θέση της σε πιο ορθολογικά μέσα και σε περισσότερο συναινετικές ενέργειες ανάμεσα στις δύο εμπλεκόμενες πλευρές. Μεγάλη σημασία έχει ο καταλυτικός χαρακτήρας της σύμπλευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας με την ευρωπαϊκή οικογένεια. Μια σύμπλευση που αν είχε επιχειρηθεί κατά τη δεκαετία του 1960 πιθανότατα να απέτρεπε πολλές δυσάρεστες εξελίξεις. Μια σύμπλευση που περιόρισε τις τουρκικές επεκτατικές βλέψεις, καθότι ως ισότιμο μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας, η Ε.Ε. έχει καθήκον και συμφέροντα να προστατέψει τα δίκαια αιτήματα της Κύπρου. Συν τοις άλλοις, η πορεία των εξελίξεων μέχρι την καθοριστική σύνοδο του Ελσίνκι απέδειξε αφενός ότι για την άσκηση πιέσεων σε επίπεδο εξεύρεσης λύσης δεν αρκεί μόνο η στρατιωτική ισχύς ή ακόμα και η απειλή χρήσης στρατιωτικής δύναμης. Επιπλέον, ως προς το Σχέδιο Ανάν η χρονική πίεση που προκλήθηκε εξαιτίας και της αναμενόμενης ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. λειτούργησε κατασταλτικά. Η προσπάθεια τόσο του Ανάν και των συνεργατών του όσο και η επιμονή της αμερικανικής πλευράς να λυθεί σύντομα το ζήτημα δημιούργησε αδικίες ως προς τα αιτήματα της κάθε πλευράς, με την ελληνοκυπριακή πλευρά να είναι η θιγόμενη στην προκειμένη περίπτωση. Το Κυπριακό, μετά από έναν και πλέον αιώνα από την γέννησή του, δεν έχει ακόμη επιλυθεί. Παρουσιάστηκε αρχικά ως αποικιακό ζήτημα της αγγλοκρατίας και εξελίχθηκε σταδιακά σε ελληνοτουρκική διαμάχη. Το ζήτημα της εύρεσης ενός κοινού σημείου αναφοράς αποτελεί ανάγκη , και όχι μία ουτοπική ελπίδα, όπως αντιμετωπίζεται εδώ και χρόνια… Το Κυπριακό πρόβλημα σήμερα είναι πρόβλημα διεθνούς δικαίου και συνεχιζόμενη εκκρεμότητα του Κυπριακού προβλήματος ,όπως και η συχνά οξεία αντιπαράθεση γύρω από τις διάφορες πτυχές του φανερώνουν την άμεση ανάγκη ουσιαστικής λύσης από την διεθνή και εσωτερική πολιτική σκηνή!
Χαρακίδα Αλεξία
(Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης –κατεύθυνση Πολιτική Επιστήμη Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (Σχολή Κοινωνικών ,Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών), τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ- Δημοσιογραφία και Νέα Μέσα ΠΜΣ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
