Παράθρησκευτική Σκλαβιά Και Η Ατομικότητα

Χρήστος Η. Χαλαζιάς

Η Θρησκεία δεν είναι μόνο μια μορφή κοινωνικής συνείδησης, αλλά και ένας ορισμένος τύπος κοινωνικής δραστηριότητας, ένας τρόπος αντίληψης τόσο πνευματικά όσο και πρακτικά, του εξωτερικού κόσμου. Μαζί με το κήρυγμα, οι νέοι προφήτες δουλεύουν επίσης για να αναδομήσουν όλους του κοινωνικούς δεσμούς που συνδέουν τα άτομα, μέσα από τη χρήση μιας εξευγενισμένης και προσεχτικά επεξεργασμένης τεχνικής για στρατολογίες. Αυτή η τεχνική έχει διάφορα στάδια.

Στο πρώτο στάδιο, «οι προπαγανδιστές της λατρείας» που είναι, κατά κανόνα άνθρωποι με ειδική ψυχολογική εκπαίδευση και που ξέρουν καλά πώς να κάνουν την «επαφή», αρχίζουν μια συζήτηση με τον υποψήφιο για προσηλυτισμό. Του προτείνουν να παρακολουθήσει μερικές συναθροίσεις της οργάνωσης τους. Μπορεί να είναι ένα θρησκευτικό κήρυγμα, μια συνάντηση προσευχής, μια θρησκευτική συζήτηση ή ένα γεύμα, όπου ο υποψήφιος βρίσκεται περιτριγυρισμένος από διάφορους ανθρώπους, καθένας από του οποίους έχει να παίξει κάποιον ρόλο, όπως σε μια ομάδα ποδοσφαίρου.

Πολύ συχνά έχουν πληροφορηθεί πολλά για το άτομο που παρακολουθεί την πρώτη συνάντηση, για τη ζωή του και ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του. Τον παίρνουν αμέσως κάτω από τις φτερούγες τους. Οι άνθρωποι γύρω του βλέπουν στενά τις αντιδράσεις του, τον κολακεύουν, κρέμονται από κάθε του λέξη, «διαβάζουν τις σκέψεις του» και τον «περιβάλλουν με αγάπη». Συμπωματικά η πινακίδα πάνω από την είσοδο όλων των Εκκλησιών γράφει: «Καλώς ήρθες σπίτι σου».

Κατά κανόνα, ο νέος προσηλυτισμένος κατακλύζεται από έναν τόσο μεγάλο αριθμό «προπαρασκευασμένων φίλων» που είναι «ενθουσιασμένοι» αντικρίζοντας τον και του δείχνουν όλη την κατανόηση που δεν είχε σ’ ολόκληρη τη ζωή του.

Από την καθαρά ψυχολογική άποψη, αυτός είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος προσέγγισης. Το άτομο βρίσκεται εκτεθειμένο σε ένα προκαθορισμένο πλαίσιο ιδεών και καλά δοκιμασμένων αντιδράσεων ζεστασιάς και καλοσύνη. Τα καταπίνει χωρίς να το θέλει, και αρχίζει να επεξεργάζεται τα δικά του συμπεράσματα πάνω σ΄ αυτά που ακούει από τους καινούργιους φίλους του, που κάνουν αναφορές για «ανώτερες αλήθειες» και «αποκαλύψεις» που θα μπορούσαν να αλλάξουν την έρημη ύπαρξή του.

Ακόμα εντυπωσιάζεται από αυτά που βλέπει γύρω του: τα ακτινοβόλα, χαμογελαστά πρόσωπα νέων συνομήλικων του, που είχαν κάποτε κι αυτοί τα ίδια προβλήματα και τα ίδια μπλεξίματα και που είναι σίγουροι τώρα ότι βρήκαν το σωστό μονοπάτι για την λύση τους, που έχουν εδραιώσει γνήσιες ανθρώπινες σχέσεις εμποτισμένες από μεγάλες πνευματικές ιδέες.

Η ψυχολογική πίεση χρησιμοποιείται σ’ αυτήν την περίπτωση: το άτομο πιέζεται να δεχτεί ένα τύπο συμπεριφοράς που του στερεί την δυνατότητα να μείνει ήσυχος, τη δυνατότητα να κάνει μόνος του σκέψεις, όπως και μια σοβαρή αξιολόγηση του τι συμβαίνει γύρω του.

Η θρησκευτική προπαγάνδα, φυσικά δεν μπορεί να παραβλέψει την αναζήτηση του θεού μιας και, σωστά από την σκοπιά της, τη βλέπει σαν ένα αποτελεσματικό τρόπο για να χειραγωγήσει την συνείδηση των μαζών. Χρησιμοποιεί αυτές τις αναζητήσεις για να παραπλανήσει τις μάζες από την καθημερινότητα, από την ισχυρή αντίδρασή τους στα προβλήματα.

Δεν υπάρχει τίποτα το καινούργιο σ΄ αυτή τη μέθοδο που, όπως είχε γράψει ο Λένιν, «εκφράζει τις προσπάθειες του «πολιτισμένου καπιταλισμού» για να εξαπατήσει το λαό με τα θρησκευτικά συναισθήματα, με πιο εξευγενισμένους τρόπους εκκλησιαστικής απάτης…». Δεν προκαλεί έκπληξη ότι τα μέσα ενημέρωσης σκόπιμα διαφημίζουν με διάφορους τρόπους του αυτόκλητους προφήτες και τα μυστικιστικά τους δόγματα που απευθύνονται ειδικά σε διαλυμένους ανθρώπους και ιδεολογία ανώριμου νέου.

Η καταναλωτική προπαγάνδα έχει εμπορευματοποιήσει αυτό το, είδος θρησκευτικότητας που δεν έχει καμιά σχέση με την ορθοδοξία.

Όσο διαρκεί η πνευματική κρίση και οι διανοούμενοι – πανεπιστημιακοί ασχολούνται με τα κοινοτικά ή βιομηχανικά προγράμματα δεν μπορούν να προσφέρουν στον κόσμο ελπιδοφόρες αλήθειες, ή ένα κοινωνικό ιδανικό. Τα Μέσα Ενημέρωσης έξυπνα διοχετεύουν το ενδιαφέρον του κόσμου στη θρησκευτική και μόνο μυθολογία και το μυστικισμό, με σκοπό να εκτρέψουν την προσοχή τους από τα οξυμένα προβλήματα της κοινωνίας.

Με εαυτό το τρόπο προσπαθούν να δημιουργήσουν ψευτοδιλήμματα όπως: πρώτα πρέπει να φτιάξω τον δικό μου εσωτερικό κόσμο και μετά να προσπαθήσω να σώσω τον διπλανό μου, ή για όλα φταίνε οι αμαρτίες μου και καλό είναι να προσεύχομαι.