65 χρόνια μετά τη συμφωνία που έσωσε την Γερμανία

Για να έχουµε µια τάξη µεγέθους, τι σηµαίνει πραγµατικά βοήθεια, αλληλεγγύη σε µια χώρα υπό κατάρρευση, πτωχευµένη και χρεωµένη, πρέπει να έχουµε στο νου µας πάντα την γνωστή περίπτωση της Γερµανίας το 1953. Η περίπτωση του «κουρέµατος» του γερµανικού χρέους το 1953 χρησιµοποιήθηκε ως παράδειγµα από µη κυβερνητικές οργανώσεις (ATTAC κ.ά.) για τη διεκδίκηση διαγραφής του χρέους των υπερχρεωµένων χωρών του Τρίτου Κόσµου. Το επικαλέστηκε για το ελληνικό χρέος βεβαίως και ο Αλέξης Τσίπρας στο Ευρωκοινοβούλιο στις 27 Σεπτεµβρίου 2012 αλλά προφανώς, εκ του αποτελέσµατος, ισχύουν δύο µέτρα και δύο σταθµά. Μετά από περίπου έξι µήνες διαπραγµατεύσεων, στις 8 Αυγούστου 1953 υπεγράφη η Συµφωνία του Λονδίνου για τα Γερµανικά Εξωτερικά Χρέη (London Agreement on German External Debts). Το γερµανικό χρέος (προπολεµικό και µεταπολεµικό) ανερχόταν σε 32 δισεκατοµµύρια µάρκα, χωρίς να υπολογίζονται οι πολεµικές επανορθώσεις και αποζηµιώσεις. Η συµφωνία προέβλεπε «κούρεµα» κατά 60% του συνολικού χρέους και αποπληρωµή του υπολοίπου σε µάρκα σε βάθος χρόνου 30 χρόνια. Ένας σηµαντικός όρος της συµφωνίας ήταν ότι αποπληρωµή θα γινόταν εφόσον η Δυτική Γερµανία είχε εµπορικό πλεόνασµα και η εξυπηρέτηση του χρέους δεν θα ξεπερνούσε το 3% των εσόδων της από το εξαγωγικό εµπόριο. Οι χώρες – πιστωτές οι οποίες µετείχαν στη συνδιάσκεψη, ήταν οι Ηνωµένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία, το Ιράν, η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελβετία, η Γιουγκοσλαβία, η Νότιος Αφρική και η Ελλάδα. Η Ρωσία και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης δεν συµµετείχαν στις διαπραγµατεύσεις. Από ελληνικής πλευράς, τη συµφωνία υπέγραψε ο πρεσβευτής µας στο Λονδίνο, Λέων Β. Μελάς και κυρώθηκε από τη Βουλή µε το νόµο 3480/56 (ΦΕΚ 6/7.1.1956). Το «κούρεµα» του γερµανικού χρέους, µαζί µε το σχέδιο Μάρσαλ, βοήθησαν καθοριστικά στην οικονοµική «απογείωση» της καθηµαγµένης από τον πόλεµο Δυτικής Γερµανίας και τη βοήθησε να ενταχθεί οµαλά στους διεθνείς θεσµούς. Λόγω της οικονοµικής της ανάπτυξης, η αποπληρωµή του χρέους ήταν εύκολη υπόθεση για τη Δυτική Γερµανία. Η τελευταία δόση του πληρώθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2010, όταν η Ελλάδα βρισκόταν στην αρχή του πρώτου µνηµονίου. Πέραν των πραγµατικά πολύ ευνοϊκών για την Γερµανία ρυθµίσεων για την αποπληρωµή του συνολικού χρέος της, δεν πρέπει να ξεχνάµε και τις δωρεές σε δολάρια των ΗΠΑ προς τη Δυτική Γερµανία: 1,17 δισ. δολάρια µε το σχέδιο Μάρσαλ µεταξύ 3 Απριλίου 1948 και 30 Ιουνίου 1952 (ήτοι περίπου 10 δισ. σηµερινά δολάρια) συν τουλάχιστον 200 εκατοµµύρια δολάρια (περίπου 2 δις σηµερινά) µεταξύ 1954 και 1961, κυρίως µέσω του Διεθνούς Οργανισµού Ανάπτυξης των Ηνωµένων Πολιτειών (USAID). Λόγω αυτών των εξαιρετικών συνθηκών, η Δυτική Γερµανία ανέκαµψε οικονοµικά πολύ γρήγορα και τελικά απορρόφησε την Ανατολική Γερµανία στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Μεταξύ των σηµαντικών υποχωρήσεων που έκαναν οι σύµµαχοι προκειµενου να ανακάµψει η κατεστραµµένη Γερµανία και να µπει σε επανεκκίνηση η γερµανική οικονοµία είναι: Ξεκίνησαν µε την αρχή ότι η Γερµανία θα έπρεπε να ήταν σε θέση να αποπληρώσει, διατηρώντας παράλληλα ένα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης και βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσµού. Δηλαδή, να αποπληρώνει χωρίς να φτωχαίνει. Για το σκοπό αυτό, οι πιστωτές δέχτηκαν: α) ότι η Γερµανία θα πλήρωνε είτε στο εθνικό της νόµισµα, το µάρκο, είτε σε σκληρό νόµισµα (δολάρια, ελβετικά φράγκα, λίρες…), β) ενώ στις αρχές του 1950, η χώρα εξακολουθούσε να έχει αρνητικό εµπορικό ισοζύγιο (η αξία των εισαγωγών ξεπερνούσε εκείνη των εξαγωγών), οι πιστώτριες δυνάµεις δέχτηκαν ότι η Γερµανία θα µπορούσε να µειώσει τις εισαγωγές της και να παράγει δικά της προϊόντα, αντί να τα εισάγει. Συνεπώς, επιτρέποντας στη Γερµανία να αντικαταστήσει τις εισαγωγές αγαθών µε δική της παραγωγή, οι πιστωτές συµφωνούσαν να µειώσουν τις εξαγωγές τους προς αυτή. Ωστόσο, σε περίπτωση διαφορών µε τους πιστωτές, σε γενικές γραµµές, αρµόδια θα είναι τα γερµανικά δικαστήρια.

Απόστολος Ρόσσιος